Page 295 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 295

295
                                                               Phêìn thûá hai: DÊN CÛ - DÊN TÖÅC


               việc  trong  gia  đình  và  gánh  vác  công         Trưởng  họ  là  người  đứng  đầu  một
               việc xã hội.                                    dòng họ theo cha truyền con nối. Nhà của
                   Về hôn nhân: Những người có cùng            ông trưởng họ cũng là nơi tụ họp của cả
               huyết  thống  trong  dòng  họ  tuyệt  đối       dòng họ. Trưởng họ phải là người am hiểu
               không  được  lấy  nhau.  Ngày  nay,  người      về gia phả của cả dòng họ, nguồn gốc lịch

               cùng huyết thống nhưng cách nhau trên           sử và các lễ nghi tôn giáo. Nếu trưởng họ
               năm  đời  thì  có  thể  được  kết  hôn.  Hôn    là thầy cúng thì tốt nhất; nếu không biết
               nhân của người Sán Dìu là hôn nhân một          cúng thì phân công một người trong dòng
               vợ một chồng, người vợ cư trú bên nhà           họ là thầy cả, để duy trì các lễ cúng hằng
               chồng. Cũng có trường hợp ở rể nhưng do         năm của dòng họ.

               chàng trai hoàn toàn tự nguyện. Những               Ngày nay, tuy vai trò trưởng họ không
               người ở rể, vẫn mang họ của mình và có          còn  quan  trọng  như  trước  nhưng  người
               quyền thừa kế tài sản. Họ có trách nhiệm        trong  dòng  họ  vẫn  tôn  trọng  ý  kiến  của
               thờ phụng tổ tiên bên vợ. Vì vậy, trên bàn      trưởng họ về mọi việc.
               thờ của một số gia đình người Sán Dìu,              3. Làng

               thờ cả hai họ, bát hương bên phải là của
               bên nhà chồng và bát hương bên trái là              Trước  Cách  mạng  Tháng  Tám  năm
               của bên nhà vợ.                                 1945,  thôn  trại  của  người  Sán  Dìu  nằm
                   Theo luật tục, nếu người chồng ngoại        trong sự quản lý chung của chính quyền
               tình bị bắt quả tang thì sẽ phải nộp phạt       địa phương. Trong thôn trại, còn có một
               lợn, gà, bồi thường danh dự cho nhà gái,        người gọi là khán thủ, người này có nhiệm
                                                               vụ quản lý trật tự nông thôn, những công
               còn nếu bắt được người vợ ngoại tình thì        việc  chung  về  giao  thông  nông  thôn,  về
               sẽ  bị  đuổi  khỏi  nhà  và  phải  bồi  thường   thủy  lợi,  về  các  công  trình  chung  trong
               toàn bộ chi phí cưới xin cho nhà chồng.
                                                               thôn  trại  và  xử  phạt  những  vi  phạm  về

                   2. Dòng họ                                  chăn thả gia súc, gia cầm, ảnh hưởng đến
                                                               mùa màng. Già làng là người đứng ra cai
                   Người Sán Dìu ở Tuyên Quang có rất          quản thôn trại, chủ trì cúng Thành hoàng
               nhiều dòng họ như: Trần, Trương, Diệp,          làng, hoà giải các xích mích trong thôn trại,
               Lâm, Đỗ, Lục, Dương, Quản, Lưu, Tống,           duy trì phong tục, tập quán của dân tộc.
               Trừ,  Đẩy,  Liêu,  Huyên,  Hà,...;  trong  đó       Thôn trại của người Sán Dìu, lấy quan
               Trần,  Trương,  Diệp,  Đỗ  là  những  dòng      hệ láng giềng làm chủ đạo, mỗi thôn trại

               họ lớn nhất. Mỗi dòng họ có hệ thống tên        gồm  nhiều  thành  viên  của  các  dòng  họ
               đệm riêng, thông thường mỗi dòng họ có          cùng chung sống. Quan hệ dòng họ theo
               từ 7 đến 9 tên đệm.                             huyết  thống  nội  tộc  khá  bền  chặt,  bên
                   Khi gặp nhau, nhờ hệ thống tên đệm          cạnh đó là các tộc người khác cùng sinh

               mà  người  Sán  Dìu  nhận  ra  anh  em,  họ     sống theo nguyên tắc đoàn kết tương thân,
               hàng,  và  phân  chia  thứ  bậc  chi  trên,  chi   tương ái, giúp đỡ lẫn nhau khi khó khăn,
               dưới. Tuy vậy, cách xưng hô trong họ hàng       hoạn  nạn.  Ranh  giới  xác  định  giữa  các
               thường không theo thứ bậc mà căn cứ theo        thôn, chủ yếu dựa vào đặc điểm tự nhiên,
               tuổi tác, ai sinh ra trước (nhìn thấy mặt trời   có thể là dòng suối, các lối mòn hay đường
               trước) thì được làm anh, làm chị, ai sinh ra    liên thôn, liên xã, các thửa ruộng hay vạt

               sau (nhìn thấy mặt trời sau) thì làm em.        rừng  được  đánh  dấu.  Trong  thôn,  nhà
   290   291   292   293   294   295   296   297   298   299   300