Page 302 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 302
302 ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG
dán giấy đỏ, coi như chúng hết thời gian được làm để cúng tổ tiên và cũng là để ăn,
nghỉ ngơi trong ba ngày tết. làm quà biếu, tiếp khách...
Trong ba ngày tết, người dân kiêng ra - Rằm tháng 7: Thường được làm vào
đồng làm, kiêng ra khỏi nhà hái rau xanh, ngày 14 tháng 7 âm lịch. Gia chủ cúng tổ
kiêng rửa và ăn rau xanh. Lương thực, thực tiên, sư tổ, Tam Thanh, bàn thờ mụ. Người
phẩm phải chuẩn bị từ trước, kiêng mổ gia dân mua quần áo, vàng mã và đốt tiền
súc, gia cầm; lễ vật thờ cúng phải mổ trước giấy cho tổ tiên, thần thánh.
từ chiều 30 tết; kiêng con gái xông nhà, đi - Tết Cơm mới: Thường vào tháng 8 âm
xin lửa, quét rác ba ngày tết... lịch; khi thu hoạch lúa mới về thì nhà nào
Ngày mùng 3 tết, có nghi thức quét cũng nấu cơm mới, mổ gà dâng cúng tổ
rác, đuổi ma đói ra khỏi nhà. Chủ nhà quét tiên, tạ ơn tổ tiên đã phù hộ cho mùa màng
sân, nhà sạch sẽ; vừa quét vừa nói nôm na bội thu.
là hết tết rồi, đi đâu thì đi. Sau đó, hót rác - Đông chí: Hằng năm cứ đến ngày này,
vào rổ rồi cầm theo một nén hương, một người ta thường tổ chức ăn tết, cũng là
miếng bánh chưng, cầm cả chổi đi đến thời điểm bắt đầu nông nhàn nên tổ chức
một nơi vắng vẻ, xa nhà rồi thắp hương, làm bánh trẹo, bánh bẻng... Nhân dịp này,
đặt miếng bánh xuống và đổ rác, vứt luôn nhiều nơi còn tổ chức hát giao duyên qua
cả chổi và hót rác với ý là tết đến thì ma làng. Thanh niên nam, nữ có cơ hội hát hò,
đói khắp nơi đều về ăn tết, nhưng sau tết kết bạn và tìm hiểu nhau.
thì phải đuổi ra khỏi nhà, nếu không sẽ bị
ma đói quấy rầy làm cho ốm đau, bệnh tật. 4. Tri thức dân gian
Thông thường, từ mùng 6 đến mùng
8 tháng giêng âm lịch thì tạ tết, gỡ bỏ giấy Người Sán Dìu có kinh nghiệm phán
đỏ, giấy xanh đã dán khi ăn tết và hoá đoán thời tiết:
vàng tiễn tổ tiên, thần thánh. Sau đó mọi - Trời nắng hạn mà rết bò khỏi tổ, kiến
việc lại diễn ra bình thường. chuyển ổ trứng là sắp mưa hoặc lụt lớn.
- Rằm tháng giêng: Người Sán Dìu cũng - Cỏ voi lá đổ màu trắng sẽ có mưa to,
thắp hương vào ngày rằm và mùng 1 hằng gió lớn...
tháng. Tuy nhiên, ngày rằm tháng giêng Kinh nghiệm sản xuất:
được làm khá long trọng. Trong ngày này, - Khi cây cóc mạ nảy lộc non thì phải
đồng bào thường làm bánh trôi, bánh trẹo gieo mạ ngay kẻo muộn.
và bánh nẳng,... - Tết tháng ba phải cày vỡ ruộng xong.
- Tết Thanh minh: người dân ra tạ mộ, - Tết tháng năm phải gieo mạ xong.
sửa sang mồ mả. Trong ngày này, đồng - Tết tháng bảy ngày rằm phải cấy xong.
bào thường làm xôi đen và bánh chưng gù Các bài thuốc: Sản phụ ít sữa ăn cơm
để cúng mộ. nếp nghệ, mít non, cây bú bò; người cao
- Tết Đoan ngọ (mùng 5 tháng 5): Người tuổi uống nước đun từ tầm gửi mít; cây
ta thường làm to gần như tết Nguyên đán. ngải khô cắt vào tết Đoan ngọ chữa bệnh
Thầy thuốc đi lấy cây thuốc từ sáng tinh đau gân cốt, trừ mụn nhọt...
mơ vì tin rằng ngày này là tốt nhất. Các
cây cối đang trồng đều được người dân 5. Văn học, nghệ thuật
khảo để cây sẽ mau lớn, cho nhiều quả Người Sán Dìu có một số truyện, truyền
ngon và không sâu bệnh. Các loại bánh thuyết, ngụ ngôn, truyện thơ khuyết danh
