Page 248 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 248
248 ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG
mổ lợn, gà và làm bánh dày, bánh chưng đứa trẻ khó nuôi phải làm nghi thức nhận
để cúng tổ tiên. Mọi người kiêng không ăn cha mẹ nuôi thì đến ngày này phải đưa lễ
rau sống vào sáng mùng 1 tết vì sợ cỏ mọc vật gồm 1 con gà, thẻ hương, tấm vải đỏ
nhiều, kiêng nghịch nước sợ năm đó mưa biếu cha mẹ nuôi để tỏ lòng biết ơn.
to làm nhà dột, bếp đột. Kiêng phơi quần
áo ra ngoài nhà vì sợ gió bão. Ngày mùng 4. Tri thức dân gian
1, mùng 2 tết kiêng quét nhà vì sợ mất Bao gồm những kinh nghiệm sản xuất,
lộc. Dân làng mở cuộc vui chơi, hát giao quan hệ xã hội, dự báo thời tiết, các bài
duyên. Nếu gia đình nào xin phép làng thuốc, cách chữa bệnh của đồng bào được
để mở hội gầu tào thì vui chơi liền trong đúc kết thành các câu ca dao, tục ngữ,
3 ngày, đến khi hạ cây nêu cũng là lúc kết thành ngữ có nội dung đa dạng. Đặc biệt,
thúc hội. Tết Nguyên đán kéo dài đến hết nhiều câu ca dao, thành ngữ có nội dung
ngày 15 tháng giêng. khuyên răn con người phải chăm chỉ lao
Tết mùng 3 tháng 3 cúng những người động, không làm điều ác, hoặc truyền dạy
đã khuất. cách làm ăn. Vị dụ: Trồng ngô chọn chân đồi/
Tết mùng 5 tháng 5: gia đình làm bánh Trồng lúa chọn cuối khe...
gai cúng, cầu cho sâu bọ không phá hoại
cây trồng. 5. Văn học, nghệ thuật
Tết mùng 6 tháng 6: làm bún cúng tổ - Người Mông ở Tuyên Quang có kho
tiên, cầu mong mùa màng tươi tốt. tàng truyện kể khá đa dạng và phong phú,
Tết rằm tháng 7 là tết lớn, gia đình mổ như truyện: Quả bầu, Chàng Phai, truyện về
vịt, mổ lợn, làm bánh gai cúng tổ tiên. nước ngập lụt trời đất, về người và hổ, về
Rằm tháng 8, làm lễ ăn cơm mới ở nhà nguồn gốc người Mông, về loài vật và sự
với ý dâng cơm mới lên tổ tiên, cầu mong tích liên quan đến dòng họ...
sự phù hộ cho mùa màng. Câu đố của người Mông thường xoay
Tết mùng 9 tháng 9 là ngày tết của bố quanh đề tài về các đồ vật, cây trồng, các
mẹ nuôi vì người Mông cho rằng những loại củ, quả. Ví dụ:
Câu đố Câu trả lời
1. Không đốt cũng đỏ, là cái gì? - Là quả ớt.
2. Trên nở hoa, dưới có quả, là cái gì? - Là củ lạc.
3. Con dê đỏ liếm đít con dê đen, là cái gì? - Là chiếc nồi trên bếp lửa.
4. Vải trắng bọc vải trắng, vải trắng bọc vải vàng, là cái gì? - Là quả trứng gà.
5. Người gầy thân cao, chim treo lủng lẳng, là cái gì? - Là bắp ngô.
6. Đốt lửa dưới biển, ra khói trên trời, là cái gì? - Là điếu hút thuốc lào.
7. Con trâu trắng chết ở sau nhà, là cái gì? - Là hòn đá mài dao.
- Người Mông là dân tộc yêu thích âm thống dùng trong tín ngưỡng, sinh hoạt
nhạc. Âm nhạc dân gian của họ độc đáo như: tù và sừng trâu, đàn môi, sáo dọc
và đậm đà bản sắc, khó lẫn với âm nhạc ngắn, sáo dọc kép, sáo ngang, kèn gỗ,
dân tộc khác. Ngoài chiếc khèn Mông nổi vòng lắc, nhị, chuông...
tiếng, họ còn có rất nhiều nhạc cụ truyền Người Mông có những loại nhạc
