Page 247 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 247
247
Phêìn thûá hai: DÊN CÛ - DÊN TÖÅC
4- Phong tục trong tang ma gà, còn bình thường thì giúp nhau một gùi
Việc tang ma ở cả bốn nhóm Mông ngô, một vài chai rượu. Người nhận lễ và
Trắng, Mông Đen và Mông Hoa và Nà đáp lễ là con trai cả.
Mẻo có nhiều nét tương đồng, gồm các - Lễ đưa người chết ra ngoài bãi:
bước sau: Người Mông phải chọn ngày tốt để chôn,
Khi trong nhà có người chết thì gia kiêng không chôn vào ngày Ngọ. Trời vừa
đình thông báo với mọi người trong làng. sáng, người chết được khiêng bằng cáng
Sau đó, con trai lau rửa thân thể và thay ra cửa, con rể cả khiêng đằng chân, con
quần áo mới cho người chết. Nếu là người trai cả khiêng phía đầu, chân đi trước.
già, con cháu cho ngậm một hoặc hai hào Tới cửa, những người khác được nhờ mới
bạc lẻ, hoặc con dâu trưởng khâu hào bạc khiêng tiếp ra mộ. Khi đưa đám, có một
lẻ ở dưới vạt áo trái. Người chết được đặt người cầm đuốc soi đường dẫn hồn người
ở phía dưới bàn thờ tổ tiên, trên một tấm chết, thầy cúng theo sau vãi gạo ra xung
ván gỗ nằm theo chiều dài của nhà, đầu quanh với ý để cho các con ma đường, ma
quay về phía bếp lửa, rồi lấy một tấm vải đói không bám theo quấy nhiễu ma người
đỏ phủ mặt, khi cúng mới bỏ khăn ra. chết. Con trai cả hoặc con rể phải đội mâm
Sau đó, đi báo anh em họ mạc gần xa và lễ ra đặt ở mộ.
mời đủ các thành phần sau: thầy cúng chỉ
đường, ông chủ đám, hai ông trưởng bếp, Con cháu làm thủ tục mua đất và đưa
hai ông thợ trống. người chết vào áo quan rồi chôn. Quan
Tang chủ mời một người khác họ, cao tài thường làm bằng ván gỗ ghép mộng.
tuổi nhất, đập một con gà trống lông đỏ để Trước khi cho người chết vào quan tài thầy
dẫn đường cho người vừa qua đời. Con gà cúng phải quét đuổi hồn của những người
này đặt trên một chậu đựng mèn mén và sống ra khỏi áo quan và hố. Chỉ con cái
cơm để cạnh đầu người chết. mới đeo tang bố mẹ, họ hàng và vợ chồng
- Nghi lễ treo trống, khèn: Người ta chặt không để tang nhau. Khi chôn bố (mẹ)
hai cây hóp thẳng đẹp, đầy đủ ngọn, cành xong thì con cái đốt khăn tang luôn.
để làm cột treo trống, khèn ở giữa nhà. Sau 3 năm thì làm ma bò cho người
Cây hóp dài sẽ nối liền hai xà ngang gian chết. Nhà có bao nhiêu con trai thì mổ bấy
giữa, cây ngắn được buộc đúng ở giữa cây nhiêu con bò để cúng làm ma bò. Năm nay
dài. Đặt một tấm mỡ lá của lợn lên thân con trai cả làm ma bò thì ba năm sau đến
trống phía trên. lượt con thứ, rồi tiếp đến những người
- Lễ chỉ đường: Sau khi treo trống, con trai khác cũng đều phải mổ bò để làm
khèn, thầy cúng sẽ làm lễ chỉ đường đưa ma. Cách thức làm lễ cúng ma bò của các
hồn người chết đi gặp tổ tiên. Trước kia họ không hoàn toàn giống nhau. Lễ ma
dùng dây cỏ gianh để giao lễ vật cho người bò thường được làm ở ngoài bãi phía đầu
chết đem theo, gọi là sợi dây đồng, dùng nhà; riêng họ Tráng chỉ làm ở trong nhà.
buộc vào cổ con vật (lợn), buộc vào chân Mời hồn người chết nhận bò xong thì con
gà, một đầu dây còn lại thì buộc vào bàn cháu phải mời hồn trở về nơi ở của hồn.
tay người chết. Hiện nay dùng chỉ để thay
thế cho dây cỏ gianh. 3. Các lễ, tết trong năm
- Lễ phúng viếng: Chỉ người trong - Tết Nguyên đán là tết to nhất, ngày
dòng họ, con gái, con rể phải đưa lễ lợn, 30 tết, người ta quét dọn nhà cửa sạch sẽ,
