Page 228 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 228
228 ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG
là vật dẫn đường cho người chết về với lý do phải làm nhà xe, đồng thời cũng kể
tổ tiên, cây gậy dùng để chống khi đi rõ những con cháu dâng rượu cho cha
đường, họ dùng một bức tranh có vẽ hình mẹ. Tất cả anh em xa gần, con, cháu theo
đường đi lên trời gọi là “dẫn lộ hương” thứ tự lần lượt đến dâng rượu mời vong
treo ở đầu quan tài và dùng dây ròng lên hồn. Bài sớ dài với nội dung kể công ơn
đầu hồi nhà với ý dẫn đường người chết của cha mẹ đã sinh thành, dưỡng dục
lên thiên đàng. con cháu nên người. Làm lễ này gia đình
Làm nhà xe: Việc làm nhà xe rất tốn kém, phải mổ 1 con lợn, cúng thủ lợn để vong
phải chuẩn bị nhiều thứ và qua nhiều thủ hồn nhận lễ của con cháu, kết thúc vào
tục. Nhà xe kết cấu 2 tầng: Tầng thứ nhất khoảng 2 giờ sáng.
làm riêng chỉ là một ô đóng khung hình Lễ “sừn tăng”, tức là lễ dẫn đèn soi
chữ nhật, mặt trên ken bằng phên nứa. đường cho người chết đi kiểm tra chỗ ở
Tầng này rộng khoảng 1,5m, cao khoảng mới; thường diễn ra vào đêm thứ hai của
0,5 - 1m. Xung quanh bốn mặt đều có cửa đám tang. Thầy cúng cầu khấn sự trợ giúp
dán hoa văn họa tiết màu xanh, đỏ, tím của các thế lực thần linh, siêu nhiên, đốt
vàng. Tầng hai phức tạp hơn gồm nhiều đủ “thất thập cửu” (79) ngọn đèn. Con
tổ hợp khác ghép vào, chiều cao khoảng cháu sẽ cầm đèn đi nhanh như chạy xung
2 m. Ở chính giữa có những cột tròn, ban quanh nhà xe, khi vong hồn người chết
công cửa cổng vòm, hai bên làm tương tự. nhập vào một người trong số họ, những
Đỉnh có hình cái phễu, xung quanh có tua người khác sẽ hỏi xem nhà ở đã tốt chưa,
rua nhiều màu trang trí. Xung quanh nhà còn thiếu thứ gì sẽ làm ngay và cấp tiếp.
xe, dán kín các hoa văn cắt tỉa cầu kỳ, đẹp Nếu người chết là thầy cúng thì có đoàn
mắt bằng giấy màu. Làm xong, người ta phá ngục. Lễ này các con gái, con rể phải
khiêng tầng một úp vào quan tài và tầng mổ lợn cúng bố, mẹ.
hai chồng khít lên. Lễ lập cây phan: Chủ nhà chọn hai cây
Nếu người chết là thầy cúng thì người nứa dài đẹp, chặt đến mấu đầu tiên, sau
ta phải làm thêm cây minh kinh (ăn mênh lấy 1 đồng xu bỏ vào gốc cây, lấy lá cây đút
khênh). Minh kinh tức là nhà lầu, nhà vào đoạn cắt, mang về buộc riêng. Khi cắt
quan, nhà chỉ dành riêng cho những ai khấn vong hồn, con cháu tưởng nhớ công
làm thầy cúng. Phía trên có chòi nhỏ, đây ơn dưỡng dục, sinh thành của cha mẹ.
là cầu vọng thiên, nơi cầu trời, cũng là nơi Nếu người chết là thầy cúng thì sau đó là
để thầy cúng lên đó tĩnh tâm hiển thánh. lễ nhảy Tam thanh.
Song song với việc làm nhà xe, các thầy Buổi tối ngày thứ ba của lễ tang là lễ
cúng tiến hành viết sớ, công việc này kéo phúng của thông gia. Người của gia đình
dài từ 3 - 4 ngày. thông gia mang mâm lễ trên người có buộc
Lễ cấp nhà xe: Đây là phần lễ diễn ra rất hai dải vải trắng bắt chéo.
sinh động, mô tả lại quá trình làm nhà và Lễ phá ngục, diễn ra trong một đêm,
trao đổi mua bán giữa một bên là thợ làm thầy cúng mặc áo cà sa đi xung quanh
nhà xe, một bên là thầy cúng cùng với gia ngục làm bằng một cuộn giấy bên trong
đình chủ nhà. để tờ giấy viết ngày, tháng, năm sinh,
Lễ Tam Bảo: Mời đức Tam Bảo nhà tên tuổi của người chết. Thầy phải dùng
Phật xuống chứng giám lễ cấp nhà xe cho nhiều phép thuật mới lấy được vong hồn
người chết. Thầy cúng viết tờ sớ nêu rõ của người chết từ ngục tù ra. Con cháu
