Page 38 - Lịch sử đảng bộ Tuyên Quang 1945 - 1970

2. Giải phóng Thị xã Tuyên Quang

Tới tháng 6-1945, ở Tuyên Quang, hầu hết các địa phương đã khởi nghĩa
giành chính quyền thành công, chỉ còn tỉnh lỵ Tuyên Quang và một vùng đệm
nhỏ xung quanh là chưa được giải phóng; lực lượng quân Nhật chiếm đóng vùng
này còn khá mạnh. Tuy vậy, tại đây, phong trào đấu tranh của quần chúng ngày
càng lên cao và điều kiện của một cuộc khởi nghĩa vũ trang ngày càng chín
muồi.
Sau khi cách mạng thành công ở các huyện, từ vùng giải phóng nhiều mũi
quân từng bước áp sát thị xã móc nối lại các cơ sở cách mạng cũ, xây dựng các
cơ sở mới, tổ chức và củng cố các đội tự vệ. Thanh niên thị xã một số tìm vào
vùng tự do gia nhập Giải phóng quân, số còn lại sắm sửa vũ khí chuẩn bị hành
động. Cơ sở cách mạng lan rộng khắp thị xã vùng phụ cận; ta cũng gây dựng
được cả nhân mối trong binh lính ngụy và chính quyền địch. Quân Nhật hầu như
không còn kiểm soát nổi tình hình ở những nơi không phải vị trí đóng quân của
chúng. Tình thế trực tiếp của cách mạng ngày càng tới gần.

Trước diễn biến khẩn trương của phong trào cách mạng, tháng 7-1945
Tỉnh ủy lâm thời tỉnh Tuyên Quang được thành lập do đồng chí Tạ Xuân Thu
làm Bí thư, chịu trách nhiệm lãnh đạo mọi mặt ở những vùng đã giải phóng,
chuẩn bị tiến hành khởi nghĩa giành chính quyền ở tỉnh lỵ.
Sau ngày phát xít Đức – Ý đầu hàng không điều kiện (7-5-1945), ngày 7-
8-1945 Liên Xô tuyên chiến với Nhật và chỉ trong vòng một tuần đã đánh bại
quân đội Quan Đông – lực lượng chủ lực của phát xít Nhật, đồng thời các nước
Đồng Minh cũng liên tục tấn công vào các vị trí phòng thủ của quân Nhật. Nước
Nhật đứng bên bờ vực thất bại, quân Nhật và tay sai ở Đông Dương bị đẩy vào
tình thế bất lợi, mất tinh thần chiến đấu, hoang mang, rệu rã tới cao độ.

Trước tình hình trên, đồng chí Hồ Chí Minh chỉ thị: “Lúc này thời cơ
thuận lợi đã tới, dù hi sinh tới đâu, dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng
1
phải kiên quyết giành cho được độc lập” .
Nắm vững và triệt để tận dụng thời cơ cách mạng, từ ngày 13 đến ngày
15-8-1945 Hội nghị đại biểu toàn quốc của Đảng đã họp tại Tân Trào (Sơn
Dương – Tuyên Quang), quyết định lãnh đạo toàn dân khởi nghĩa. Ủy ban khởi
nghĩa toàn quốc được thành lập, ra quân lệnh số 1 phát động Tổng khởi nghĩa
trong cả nước.

Cũng tại Tân Trào, ngày 16-8-1945 Đại hội Quốc dân được triệu tập. Đại
hội biểu thị ý chí, quyết tâm sắt đá giành độc lập dân tộc của đồng bào cả nước
và bầu ra Ủy ban giải phóng dân tộc – Chính phủ Lâm thời – do đồng chí Hồ
Chí Minh làm chủ tịch. Thay mặt nhân dân cả nước, đại biểu các dân tộc vùng
căn cứ Tân Trào đã tới tặng quà và chúc mừng Chính phủ Lâm thời. Tân trào,
vùng núi có địa thế thuận lợi và phong trào cách mạng sâu rộng, nơi khởi đầu
thắng lợi cho quá trình khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước trở thành

1 . Hồ Chí Minh Biên niên tiểu sử, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1993, t.2, tr. 256.

38