Page 76 - Tuyên Quang trong cách mạng tháng Tám

1
NHỮNG NGÀY SÓNG GIÓ

LÊ GIẢN
Nguyên Giám đốc Nha Công an Trung ương

trong kháng chiến chống Pháp

Ngày 9-3-1945, tại Đông Dương, phát xít Nhật hất cẳng Pháp. Pháp chỉ
chống cự yếu ớt ở Hà Nội và Lạng Sơn. Trong những thành phố và những tỉnh

khác, Nhật quét sạch Pháp. Thường dân Pháp bị Nhật bắt, bính lính Pháp hoặc
đầu hàng, hoặc chạy trốn. Tình hình rất có lợi cho ta. Thời cơ cách mạng xuất
hiện. Trung ương họp và chỉ thị hành động. Nhiều cán bộ ở chiến khu được phân
công đi các nơi tổ chức giành chính quyền.
Tôi, đồng chí Vũ Anh và một số cán bộ nữa, xuống phủ Hoà An. Tri phủ

Hoà An tên là Phùng. Phủ Phùng là người thức thời, vốn biết uy danh của cách
mạng từ lâu nên đầu hàng ngay và niềm nở đón tiếp đoàn cán bộ Việt Minh.
Được biết Phùng quê chợ Rã, nên đồng chí Vũ Anh quyết định cử Phùng về đó,
sử dụng anh ấy trong nhiệm vụ mới. Bấy giờ Chợ Rã đã được đội quân do anh
Võ Nguyên Giáp chỉ huy giải phóng. Chúng tôi thành lập ngay chính quyền
cách mạng. Phủ Phùng được cử làm Chủ tịch Uỷ ban nhân dân, chủ nhiệm Việt
Minh, rồi làm chủ tịch Ủy ban nhân dân lâm thời tỉnh Bắc Cạn.

Tới đây đồng chí Vũ Anh về xuôi, còn tôi ở lại mấy ngày rồi đi cùng với
đoàn anh Giáp về Định Hoá. Tới đâu chúng tôi cũng được đón tiếp nồng nhiệt.
Thanh niên nô nức tòng quân, đơn vị của chúng tôi bổ sung mỗi lúc một đông.
Chúng tôi chia cán bộ đi về nhiều ngả để tổ chức quần chúng nổi dậy giành
chính quyền. Không khí và thanh thế của cách mạng rất rầm rộ. Bọn tàn binh
Pháp bị ta tước vũ khí, cho ăn rồi giúp đỡ qua biên giới Trung Quốc để chúng
liên lạc với bọn Pháp thuộc phe Đồng minh. Hành động nhân đạo và cao cả đó
làm những tên lính thực dân hết sức cảm động, biết ơn. Còn những người Việt
theo Pháp làm lính khố đỏ, khố xanh, sau khi nộp vũ khí, họ được tự do tìm

đường về quê.
Ở lại Ba Bể mấy ngày củng cố chính quyền và lập các đoàn thể quần
chúng xung quanh Mặt trận Việt Minh xong, chúng tôi xuống miền xuôi theo
hướng Chợ Chu. Tại Chợ Chu cán bộ địa phương đã lãnh đạo nhân dân giành
được chính quyền, nhưng chưa kịp thành lập Uỷ ban nhân dân và các tổ chức
đoàn thể cứu quốc khác. Anh Giáp ở lại mấy ngày bàn việc tổ chức mít tinh.
Cuộc mít tinh rất rầm rộ. Chúng tôi lại ra mắt, nói chuyện với đồng bào, được

mọi người nhiệt liệt hoan nghênh. Mấy ngày ở lại đây anh Giáp họp với những
cán bộ chủ chốt của hai tỉnh Tuyên Quang, Thái Nguyên, rồi về xuôi. Anh giao

1 IIn trong cuốn Những ngày sóng gió, hồi ký của đồng chí Lê Giản, Nhà xuất bản Thanh niên, Hà Nội, 1985.

76