Page 39 - Tuyên Quang trong cách mạng tháng Tám

Nội dung bài hát thật đúng với tâm tình của những người dân di cư từ Cao Bằng

về đây. Người già hỏi:
- Anh chị đã lên Cao Bằng chưa?
- Chúng tôi chưa được biết Cao Bằng!
- Sao anh chị lại biết làm bài hát quê Cao Bằng đúng như vậy?
- Có lẽ những việc như trong bài hát thì không phải chỉ riêng ở Cao Bằng,
mà ở đây cũng vậy.
Mọi người khen: "Các anh, các chị sao biết nhiều thế?". Sau đó họ đã
hăng hái tham gia vào Hội Cứu quốc.
1
Từ Khuôn Thê, chúng tôi tiến sang Xạ Phầy (còn gọi là Bình Tích), một
xã có chừng năm trăm dân, phần lớn lại là người quê ở Võ Nhai vì nghèo khổ

đã phiêu bạt sang đây khai phá nương rẫy làm ăn, đời sống còn gặp nhiều khó
khăn, chật vật. Thấy chúng tôi là người cùng quê hương, đồng bào rất vui mừng
và tiếp rất nồng nhiệt.
Người nghèo khổ ở đâu cũng dễ giác ngộ và sẵn sàng theo cách mạng.
Chỉ một vài ngày, chúng tôi đã tổ chức được cơ sở quần chúng ở Xạ Phầy và đã
nhanh chóng bồi dưỡng các anh Triệu Việt Đông, Hoàng tức San và Táy, những
thanh niên tích cực, trở thành cốt cán địa phương.

Xạ Phầy là một vùng hẻo lánh, địa thế hiểm trở, phía ngoài có con sông
Đáy bao quanh, phía sau có dãy núi Tam Đảo trùng điệp, có thể xây dựng thành
căn cứ để tiến về Thiện Kế (châu lỵ Sơn Dương lúc bấy giờ).
Từ Xạ Phầy, muốn tiến về Thiện Kế phải qua Làng Chão, thuộc xã Nghĩa
Lộ, một làng nằm bên tả ngạn sông Đáy, đối diện với Xạ Phầy. Làng Chão là
một thung lũng có đồng ruộng khá rộng và còn nhiều bài hoang. Chủ đồn điền
Lê Giá - quê ở Phúc Yên - lên chiếm cả dải đất này. Những người dân Tày Làng
Chão hầu hết là tá điền của hắn. Ngoài ra, hắn còn mộ hàng trăm gia đình nghèo
ở dưới xuôi lên khai phá những khu đất còn rậm rạp. Công việc tuyên truyền vận

động cách mạng ở đây cũng gặp một số khó khăn. Làng Chão ở gần Thiện Kế,
bọn tri châu bố trí nhiều tay sai, mật thám, chỉ điểm và có thể nhanh chóng đưa
lính về đán áp cách mạng. Mấy tên tổng lý phản động như chánh Đối, lý
Đương... đều ở Làng Chão, chúng luôn rình mò, sục sạo, lùng bắt cán bộ.
Nhưng quần chúng ở đây phần đông là những người nghèo khổ, họ dễ
hưởng ứng khi được tuyên truyền cách mạng nên chẳng bao lâu cơ sở cách
mạng đã phát triển khắp Làng Chão. Các anh Tô, Chung, cô Đoài..., những cốt

cán do chúng tôi đào tạo từ ở Phượng Liễn, nay đều tích cực hoạt động. Hàng
loạt cốt cán khác được nhanh chóng đào tạo cho phong trào địa phương
Ở Làng Chão, chúng tôi đặc biệt chú ý châu đoàn Lục Văn Mãn. Nắm
được nhân vật này tức là nắm được toàn bộ lực lượng lính dõng châu Sơn
Dương và lúc cần thì đó là nguồn cung cấp vũ khí cho cách mạng. Nếu anh ta
chống lại cách mạng thì sẽ gây cho chúng tôi không ít khó khăn. Bởi vậy cần
phải chinh phục kỳ được Lục Văn Mãn. Biết châu đoàn Mãn là anh vợ Triệu

1 Thuộc huyện Sơn Dương
39