Page 36 - Tuyên Quang trong cách mạng tháng Tám

có nhiều triển vọng tốt, riêng Sơn Dương có nhiều mặt tiến bộ và đang trên đã

phát triển. Trước tình hình mới, hội nghị quyết định tăng cường cho Sơn Dương
một số cán bộ là các anh Hồng Hải, Hồng Long, các cô Nguyệt, Cúc.
Bọn địch đánh hơi thấy sự hoạt động của chúng tôi, liền ra sức lùng sục,
1
rình mò. Các tên chánh tổng Dúc, tổng đoàn Thon, phó tổng Đài ở tổng Tú Trạc
(xã Phượng Liễn nằm trong tổng này) sục sạo ráo riết, tổ chức dăng lưới để tìm
bắt "cộng sản". Trong hai tháng một và chạp âm lịch cuối năm 1944, ba tên kỳ
hào phản động nói trên đã hai lần đưa lính dõng đến Phượng Liễn, sục sạo khắp
xã, bắt kế khai danh sách dân từng xóm, rồi khám nhà, lục soát tìm dấu vết cách

mạng. Nhưng mọi hành động của chúng đều vấp phải sự chống trả khôn khéo
của ông lý trưởng Hoàng Văn Phú. Ông quê ở Phú Thượng (Võ Nhai), thời
thanh niên sôi nổi là một người bạn của đồng chí Tấn. Tính hiếu động, chỉ thích
đi đây đi đó, chưa đầy hai mươi tuổi, ông đã bỏ làng ra đi, sau phiêu bạt đến

Phượng Liễn làm nghề dạy học rồi lấy vợ ở đấy. Vài năm sau, gia đình nhà vợ
chạy cho ông chức phó lý và đến năm 1941 ông được đặc cách làm lý trưởng
Phượng Liễn. Tuy làm chức dịch, nhưng ông được cảm tình của nhân dân, mọi
người kính nể, trọng vọng. Tính ông lại bướng bỉnh, không chịu nịnh nọt, quỵ

luỵ bọn quan trên để mong "thăng quan tiến chức". Chẳng những cánh kỳ hào
ngang cấp kiêng nể mà ngay bọn chánh, phó tổng Tú Trạc là cấp trên trực tiếp
cũng phải e dè.
Đối với cách mạng, ông Phú lại rất có cảm tình. Là con trai Phú Thượng,

sinh ra và lớn lên ở mảnh đất cách mạng này, ông biết một số lớn bạn bè và các
em họ ông đều tham gia Cứu Quốc quân. Vì vậy, tuy bản thân chưa có điều kiện
trực tiếp tham gia, ông vẫn hết lòng ủng hộ và che chở các cán bộ đến hoạt động
ở đất mình. Các anh Nhất Quý, Phúc Quyền, chị Lĩnh, cô Lê...khi đến gây cơ sở

ở Phượng Liễn cũng đều "bắt rễ" từ nhà ông.
Mỗi lần bọn chánh, phó tổng Tú Trạc đến lùng sục, lý Phú đều bí mật và
kịp thời cho người báo tôi và anh Tạ Xuân Thu biết. Chúng tôi chỉ cần tạm lánh
ra lán ở khu rừng nứa sau nhà là bọn địch bó tay. Địa thế Phượng Liễn hiểm trở,

quần chúng lại hết lòng bảo vệ cán bộ, phong trào cứ tiến lên như diều gặp gió.
Nhiều quần chúng tích cực qua rèn luyện, đấu tranh, đã trở thành cốt cán
của địa phương. Cô Chiểu, người Tày ở xóm Giữa, được cô Lê tuyên truyền giác
ngộ, dạy cho biết chữ và sau lại được bồi dưỡng nâng cao thêm trình độ. Cô

Chiểu rất tích cực công tác, đêm ngày lo lắng công việc đoàn thể thật chu đáo.
Cô làm liên lạc hoạt động trên một địa bàn rộng từ Phượng Liễn đi Thanh La, ra
2
3
Đa Năng , xuống làng Sảo ... có lần phải đưa một thư khẩn cấp đi Văn Lãng, bất
chấp nguy hiểm, cô đã vượt qua Đèo Khế đưa thư đến trước giờ hẹn. Dần dần cô

1 Thuộc huyện Sơn Dương
2 Thuộc xã Tú Thịnh, huyện Sơn Dương
3 Thuộc xã Hợp Thành, huyện Sơn Dương
36