Page 179 - Tuyên Quang trong cách mạng tháng Tám

ách áp bức bóc lột lại được chia thóc lúa nên rất phấn khởi, hăng hái tham gia

cách mạng.
Đầu tháng 5 năm 1945, tôi nhận được thư của đồng chí Song Hào từ
Thanh La mời về họp. Thư không nói rõ địa điểm, nhưng tôi cho rằng có lẽ cũng
chỉ lên Thanh La họp như mọi lần để kiểm điểm tình hình sau ngày Nhật đảo

chính Pháp (9-3-1945).
Tới Thanh La, các đồng chí Song Hào, Hiến Mai, Tạ Xuân Thu đã đóng
ngựa sẵn. Thì ra không phải họp ở Thanh La như mọi khi mà phải đến Định
Hoá. Trước khi chúng tôi lên đường, đồng chí Chủ tịch Uỷ ban châu Tự Do - tên

mới của châu Sơn Dương - tiếp tôi tại ngôi đình Thanh La. Người ấy không phải
ai xa lạ mà chính là đồng chí Tùng, một trong 12 đồng chí vượt căng Chợ Chu.
Sau đó, các đồng chí cho dắt đến một con ngựa hồng khoang trắng, vóc dáng
cao lớn, dữ tợn. Các đồng chí đinh ninh tôi là người miền núi chắc có tài cưỡi

ngựa nên dành cho tôi con ác nhất, còn mấy con ngựa lành hơn thì các đồng chí
đều nhận cả rồi. Nhưng thực ra tôi đã được cưỡi ngựa lần nào đâu! Con ngựa
vừa dắt đến đã hý vang lên, hai vó trước cào cào mặt cỏ như chỉ muốn lồng
chạy. Các cụ thường nói loại ngựa như thế nếu người cưỡi không cứng tay thì sẽ

bị nó hất ngã ngay. Tôi tự nhủ: người ta cưỡi được thì mình cũng cưỡi được, vậy
cứ thử xem... Tôi liền cầm lấy dây cương, dắt nó bước đi bên dưới bờ ruộng, tôi
đi trên bờ, rồi bất thình lình nhảy phốc lên lưng ngựa, chưa kịp giật cương nó đã
phóng liền. Ai dè con ngựa có tiếng dữ tợn này lại rất hiền, có nước chạy rất

hay, nó lại biết ngoan ngoãn chiều theo sự điều khiển của người cưỡi và lúc nào
cũng vượt lên trước. Cứ như thế, đoàn chúng tôi rời Thanh La, phóng qua Kim
Lộng, vượt đèo De vào khoảng năm giờ chiều thì đến làng Định Biên Thượng
(nay là xã Bình Chung) thuộc phủ Định Hoá.

1
Sau hội nghị tại Định Hoá, tôi từ Lãng Chão về Đồng Khuôn để lập căn
cứ chống Nhật. Đồng Khuôn, cơ sở cách mạng của đồng bào Dao, có một địa
thế hiểm trở. Đó là một thung lũng khá rộng nằm giữa triển núi Bầu cao ngất,
nối liền dãy núi Tam Đảo bao la. Vượt triền núi phía bắc, có đường xuyên rừng

dẫn tới Tuân Lộ - Xạ Phầy. Từ trên triền núi nhìn ra phía đông Cầu Bâm, cách
căn cứ Đồng Khuôn khoảng mười cây số và nằm trên con đường từ châu lỵ
Thiện Kế đi Bỉnh Di. Phía nam căn cứ có cánh đồng rộng, các làng bản đồng
bào Cao Lan và Kinh ở xen kẽ, các cơ sở đã được tổ chức, quần chúng rất hăng

hái, lực lượng tự vệ đông và mạnh. Phía tây căn cứ nhìn ra sông Lô có đồn điền
Roay - đờ - ba, ở đấy ta vừa giải phóng tá điền, họ vừa được chia ruộng đất, nên
quyết tâm bảo vệ thành quả cách mạng bằng bất cứ giá nào. Để bảo vệ căn cứ,
chống lại các cuộc tấn công của giặc Nhật, ba trung đội được bố trí ở ba phía

1 Nay thuộc xã Phú Lương - Sơn Dương - Tuyên Quang

179