Page 317 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU

Chương I

DỰNG ĐẶT CÁC ĐƠN VỊ HÀNH CHÍNH

Danh xưng Tuyên Quang bắt đầu từ đơn vị hành chính là “Tuyên Hóa giang
tên sông Tuyên Quang . Sách An Nam chí lộ” , “Tuyên Quang chư lộ” .
7
1
6
(nguyên) của Cao Hùng Trưng thời Minh
(Trung Quốc) chép: Sông Tuyên Quang ở 1. Thời Hùng Vương - An Dương
huyện Khoáng , trên tiếp với sông Bình Vương
2
Giang, qua phủ trị, ở dưới thông với sông Thời Hùng Vương, Tuyên Quang
Tuyên . Sông Tuyên Quang là một đoạn thuộc nước Văn Lang. Phạm vi nước Văn
3
của sông Lô . Sông Lô chép trong Dư địa Lang gồm dải đất miền Bắc nước Việt Nam
4
8
chí của Nguyễn Trãi là sông Lô ngày nay, từ Hoành Sơn trở ra và một dải miền nam
còn có tên là Thanh Giang, phát nguyên từ Quảng Đông, Quảng Tây (Trung Quốc)
ngày nay. Đứng đầu nước Văn Lang là
Vân Nam (Trung Quốc), qua các tỉnh Hà Hùng Vương. Ngôi Hùng Vương cha

Giang, Tuyên Quang, Vĩnh Phúc rồi chảy truyền con nối, theo truyền thuyết có 18
vào sông Hồng . đời vua Hùng. Nước Văn Lang được chia
5
Theo sách An Nam chí lược của Lê ra làm 15 bộ, tương ứng với địa bàn cư trú
Tắc và bài ký trên quả chuông của Thông của 15 bộ lạc Việt. Cai quản các bộ lạc là

Thánh quán ở Bạch Hạc (Phú Thọ) soạn các Lạc tướng, cũng cha truyền con nối.
năm Đại Khánh thứ 8 (1321) thì danh xưng Bộ máy nhà nước theo hệ thống ba
Tuyên Quang đã xuất hiện với tư cách một cấp: Trung ương - Bộ (hay bộ lạc) - Công

1. Xem Nguyễn Đức Nhuệ: Một vài nét về tên gọi - duyên cách hành chính Tuyên Quang trong lịch sử,
Tạp chí Nghiên cứu lịch sử, số 10 (341), 2004.
2. Huyện Khoáng: Nay thuộc đất hai huyện Hàm Yên, Yên Sơn và thành phố Tuyên Quang.
3. Xem Cao Hùng Trưng: An Nam chí (nguyên), Tư liệu Viện Sử học, bản dịch đánh máy, Quyển I,
tr. 71.
4. Xem Đặng Xuân Bảng: Sử học bị khảo, Viện Sử học và Nxb. Văn hóa - Thông tin, Hà Nội, 1997, tr.195.
5. Xem Hà Văn Tấn: Hiệu đính và chú thích “Ức Trai di tập Dư địa chí”, Nxb. Sử học, Hà Nội, 1960,
tr.122.
6. Xem Lê Tắc: An Nam chí lược, Nxb. Thuận hóa và Trung tâm Văn hóa Ngôn ngữ Đông Tây, Hà
Nội, 2002, tr. 56. Cuốn sách An Nam chí lược từ đầu thế kỷ XIV đã được nhiều người đề tựa và giới thiệu.
Lời của tác giả viết vào năm 1333, nhưng trước đó (khoảng từ năm 1307) đã có lời tựa của các danh nhân
thời Nguyên.
7. Dẫn theo Hà Văn Tấn, Phạm Thị Tâm: Cuộc kháng chiến chống xâm lược Nguyên Mông thế kỷ XIII;
Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội, 1972, tr. 205.
8. Dãy Hoành Sơn ở giáp giới tỉnh Hà Tĩnh và tỉnh Quảng Bình ngày nay.