Page 238 - Tuyên Quang trong cách mạng tháng Tám

mưa mà bữa ăn cũng chỉ lèo tèo như mọi người, có khi không đủ cả cơm, dù là

cơm độn ngô, khoai, sắn. Anh em rất chịu khó lên rừng kiếm măng, hái rau tàu
bay, rau bao, tăng gia cải, bí, nhưng chẳng được là bao. Quần áo thiếu, chúng tôi
chỉ xin được cho mỗi người một áo trấn thủ (thế là tốt lắm rồi), mưa nắng thì
mỗi anh một nón, một áo lá tơi, đi đường gặp mưa phải ưu tiên dùng áo tơi và

nón để tài liêu công văn (hơn một năm, chúng tôi không để xảy ra một vụ ướt
công văn tài liệu nào). Túi dết thì bé quá, ba lô không đủ, chúng tôi sắm bị cói
để đem công văn tài liệu, trước khi đi phải luồn lạt bọc kín miệng lại. Hồi ấy
ATK rất ít bộ đôi bảo vệ, công an cũng thưa thớt và phần nhiều là công an chìm,

dân quân thì lác đác, vậy mà không hiểu sao, vẫn an toàn, giao thông viên chúng
tôi phần lớn chỉ đi một mình và có khi chỉ là một cậu bé con, thế mà vẫn yêu
đời, không xảy ra chuyện gì! xà phòng thiếu, dùng bồ hòn rừng. Đánh răng, có
khi phải dùng cả xã phòng giặt hoặc muối trộn than củi (theo hướng dẫn ở báo

Vui sống của quân y). Cái vui của chúng tôi là đọc báo tập thể, chiều đánh bóng
chuyền, tối tập trung ca hát, có khi diễn kịch với cả đồng bào địa phương. Tối là
nghỉ và hát hò, với hy vọng đừng có hoả tốc. Đêm nào ập đến ba bốn hoả tốc thì
trạm trưởng, hoặc trưởng phó ban cũng phải đi. Bởi chúng tôi có nguyên tắc:

anh em ốm, mới ốm dậy hoặc ngày hôm ấy mới đi về, không phải đi hoả tốc
đêm; mà mỗi đường chỉ có mấy anh em được vào một số cơ quan nhất định (nếu
thay cơ quan phải giới thiệu với cơ quan đó trước), nên dù người còn ở đường
khác thì cũng vẫn là thiếu. Chưa kể đường xa, qua nơi hiểm trở thì phải đi hai

người. Tôi nghĩ lại hồi tôi làm công văn đi - đến ở văn phòng. Cái dấu "hoả tốc"
cộp vào phong bì nhanh và nhẹ nhàng biết bao, vậy mà nó sẽ làm đổ công sức
của bao người.
Đói, rét, vất vả, nhưng điều chúng tôi sợ nhất là bệnh tật. Kẻ thù đáng

ghét nhất là ghẻ lở. Kẻ thù đáng khiếp sợ nhất là sốt rét. Trăm phần trăm ghẻ lở,
cũng như trăm phần trăm sốt rét, ghẻ lở chúng tôi không còn trông vào y tế nữa,
vì mọi thứ thuốc ở đây đều bất lực. Chúng tôi bôi liqueur Welminek nấu lấy
bằng diêm sinh vàng khè, chấm vào sót như bị châm lửa, chúng tôi tắm nước lá

cơi đặc, thứ này người miền núi bảo! uống phải thì chết ngay. Bảo giữ gìn vệ
sinh da thịt và quần áo, thì anh em xông pha đất bụi cả ngày, quần áo trần hai
bộ, lấy gì mà giữ. Bản thân tôi ngày ấy ghẻ lở khắp người, mà có lẽ người cơ
quan nào cũng thế cả. Có hôm tôi đi trên Đèo Khế gặp anh Lê Văn Giạng đi

ngược lại. Tôi gọi, anh đến gần giương đôi kính cận, nhìn ra tôi: "Kìa, Chính
đấy à? sao em ghẻ cả mặt thế này?". Dạo ấy, tôi trứng cá đầy mặt. Biết anh hỏi
trêu, tôi ngượng nghịu chưa biết nên đáp lại "me xừ é carter" thế nào? (tiếng
Pháp có nghiã là tách ra giạng ra - giạng chân chẳng hạn - đó là cái tên tôi đặt để

chọc anh hồi ở Văn phòng Bộ Quốc phòng). Anh thương hại bảo: "Thành người
lớn rồi đấy"…

238