Page 935 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 935
Phêìn thûá tû: KINH TÏË - XAÄ HÖÅI 935
dây đau xương, cây tổ phượng (cốt toái), nóng, đổ thêm chút rượu, gói vào một
xuyên khung,... miếng vải (như nắm cơm) rồi miết từ cổ
- Thuốc cầm máu: lá nhọ nồi, tam thất, xuôi xuống lưng, bụng, tay, chân bệnh
cỏ rác, dâm bụt,... nhân; khi thấy mồ hôi tức là phong xuất.
- Thuốc chữa rắn cắn: lá sắn dây, củ - Tắm lá thuốc Nam: Dùng một số lá
hùng hoàng. cây rừng có tác dụng chữa bệnh theo kinh
- Thuốc chữa bệnh sót rau: lá rau ngót. nghiệm dân gian, có thể phơi khô hoặc
- Thuốc an thần: lạc tiên, hạt muồng, dùng tươi tuỳ theo tình trạng bệnh lý. Cho
nhân trần, lá vông, hạt táo ta, long nhãn,... các lá vào nồi nước lớn, đun kỹ, sau đó đổ
- Thuốc chữa mụn nhọt, mẩn ngứa: kim vào bồn tắm (ang gỗ, hoặc bồn sứ) để cho
ngân, ké gai, sài đất, bồ bồ, cam thảo nam, nhiệt độ thích hợp, người tắm sẽ ngâm
chó đẻ răng cưa, bồ công anh, sạ đen,... mình và gội đầu trong bồn nước lá cây;
- Thuốc đau đầu cảm mạo: bột sắn có thể dùng một số lá mềm chà xát lên da
dây, xuyên khung,... cho dễ chịu. Tắm lá có thể chữa khỏi nhiều
- Thuốc an thai: lá ngải, củ gai. chứng bệnh như phong tê thấp, cảm cúm,
- Thuốc bổ: tam thất, đương quy, thục
địa, hà thủ ô, kỷ tử, nghệ, hoài sơn, hoàng bệnh ngoài da... Ngoài ra còn một số dược
tinh, ba kích, lộc nhung, cốt toái bổ, đảng liệu dưỡng da, tắm gội thường xuyên sẽ
sâm, đỗ trọng, tục đoạn, thỏ ty tử. có làn da tươi nhuận... Người ta còn dùng
2- Chữa bệnh từ bên ngoài một số lá cây nấu để rửa vết thương, hay
- Xông hơi: Dân gian thường dùng chữa bệnh trĩ, bệnh phụ khoa rất hiệu quả.
các lá thuốc như lá tre, hương nhu, cúc - Đắp lá thuốc: Là phương pháp chữa
tần, kinh giới, ngải cứu cho vào nước đun bệnh dân gian phổ biến của đồng bào các
sôi. Người bệnh dùng một chăn mỏng dân tộc thiểu số. Dùng lá thuốc tươi giã
trùm lên đầu và xông cho đến khi mồ hôi nát đắp lên vết thương để chữa các chứng
thoát ra nhiều, cơ thể sẽ cảm thấy nhẹ bệnh nhiễm trùng trên da để cầm máu,
nhõm, nhanh chóng bình phục. Đặc biệt, giảm đau và chóng lên da non. Cũng có
tại Tuyên Quang còn dùng nước khoáng thể dùng lá thuốc giã nát đắp lên mụn
nóng Mỹ Lâm để xông cũng rất hiệu quả. nhọt để tiêu mủ, hút mủ. Chẳng hạn lá cây
- Đánh cảm (đánh gió): cũng nằm mỏ quạ chữa vết thương, lá ké đồng tiền
trong nguyên lý lưu thông khí huyết của chữa nhọt, lá thầu dầu chữa lòi dom, v.v..
hệ kinh lạc với mục đích trừ phong ra khỏi
cơ thể. Có hai phương thức: II. Y TẾ TUYÊN QUaNG QUa CÁC THỜI KỲ
Đánh cảm bằng đồng bạc: Luộc một 1. Trước năm 1945
quả trứng gà chín, bóc vỏ, tách lòng đỏ ra
và cho đồng bạc vào trong lòng trắng quả Dưới chế độ phong kiến và thực dân
trứng, dùng một khăn mỏng gói lại; lấy Pháp, dịch bệnh liên tục xảy ra trên địa
nước luộc trứng thấm lên gói kia rồi chà bàn toàn tỉnh; có nhiều vụ dịch lớn gây
xát lên da bệnh nhân theo chiều xuôi ở hai chết người; thiếu cán bộ y tế và thuốc chữa
phía ngực và bụng, rồi đến chân tay; khi bệnh. Vì vậy, việc phòng và chữa bệnh của
thấy đồng bạc chuyển sang màu xám đen nhân dân gặp rất nhiều khó khăn, tạo cơ
là phong xuất. hội để các thầy cúng, thầy mo... hoạt động.
Đánh cảm hàn bằng lá thuốc: Hái lá Chỉ có một bộ phận thuộc tầng lớp
ngải cứu già, hoặc lá cúc tần giã nát sao trên mới có điều kiện chăm lo sức khỏe,
