Page 271 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 271
271
Phêìn thûá hai: DÊN CÛ - DÊN TÖÅC
3. Các ngày lễ, tết trong năm - Tết mùng 9 tháng 9 (tết Cơm mới):
Người Dao có những ngày tết chính sau: Cúng xôi, gà cho thần nhà, thần bếp; nếu
- Tết Nguyên đán: Lễ mở cửa giờ đầu, có nhiều gà, ngan, vịt thì cúng cho ông bà,
ngày đầu của năm mới vào 2-3 giờ sáng. cha mẹ,...
Chủ nhà mở cửa nhà và xua đuổi tam sát, 4. Tri thức dân gian
ma quỷ, uế tạp ra khỏi khu vực nhà mình
(nếu làm thầy miếu thì xua đuổi khỏi cả Cách phán đoán thời tiết. Ngày 30 tết,
khu làng đó). Sau đó cúng bánh lẳng cho có tục lấy một ống nứa chứa nước hoặc
các thần rồi cúng tổ tông tam đại. Tiếp một chai nước nút chặt rồi đem cân để
theo, cầu thần nhà về an tại bàn thờ. Phải biết trọng lượng ban đầu. Sau đó, đặt ở
có 1 con gà trống giò chân vàng cúng cho dưới chân bàn thờ để sáng mùng 1 tết lấy
thần nhà ống nước hoặc chai nước đó đem cân lại
- Rằm tháng giêng: cúng cơm bọc lá xem trọng lượng tăng hay giảm. Nếu vẫn
dong (khoảng hơn chục gói), ở trong có như tối qua thì năm mới lượng mưa cũng
mật, mỗi gói to bằng quả cam. Cơm này giống như năm cũ, nếu nhiều hơn thì
cúng xong ăn được. lượng mưa năm mới sẽ nhiều hơn (có thể
- Tết Thanh minh (mùng 3 tháng 3 âm có lũ lụt), còn giảm đi thì mưa sẽ ít hơn
lịch): là tết tảo mộ; lễ vật gồm có: xôi ngũ (có thể có hạn hán). Theo họ, ngày Thìn là
sắc, 1 con gà cho ông nội, 1 con gà cho bà ngày mưa, nếu năm nào có ngày mùng 1
nội, 1 con gà cho bố, 1 con gà cho mẹ, nếu tết vào ngày Thìn thì năm đó mưa nhiều,
không có khả năng thì dùng trứng gà, trứng mùa màng tươi tốt. Còn nếu ngày Thìn
vịt và 1 con gà cho thần bếp để phù hộ chăn rơi vào ngày mùng 3, mùng 5 thì năm đó
nuôi, sản xuất. Xôi cho vào ba cái bát, mỗi mưa bình thường, vừa đủ cho sản xuất;
bát có một ít đường phên. Ba bát cơm này còn rơi vào các ngày từ 6 đến 12 thì năm
sau khi cúng xong thì mang đi cho trâu, lợn đó sẽ ít mưa.
hoặc chó, gà ăn; họ cho rằng nếu người ăn, Người Dao Quần trắng còn biết tính
đến tháng 3 tháng 4 đi cày bừa sẽ bị muỗi, theo hàng can, chi Lịch Vạn niên để vận
ruồi của trâu bay về đậu vào đầu. Lễ gà, xôi dụng đoán biết thời tiết:
xong, ông chủ dùng một cây nhang điểm Nắng gắt trời sẽ mưa to.Trời nóng oi
ba gói đất, trong đó có cắm mầm cây rồi sẽ không mưa to.
cho vào một cái thúng, hoặc cái rá, trong đó Mưa nổi nhiều bong bóng sẽ mưa dai
có một nắm lúa nếp, một nắm lúa tẻ. Dùng (mưa nhiều ngày).
phép điểm thành nhà lầu, châu báu, của Cơn đằng đông phải chạy nhanh kẻo
cải tiền bạc, gia súc, gia cầm,... để dâng cho trời sẽ mưa ngay. Cơn đằng Nam vừa làm
ông cha. Một số những người Dao không vừa chơi.
có tục bốc mộ và cũng không mang cuốc, Gà lên chuồng muộn báo hiệu trời sẽ
xẻng ra mộ xới cỏ, vun mộ mà chỉ điểm ba mưa và mưa dai.
nắm đất đó. Đi nương thấy kiến đen bò ngược đồi
- Tết rằm tháng 7: Lễ vật gồm bánh chắc chắn có mưa (kiến đi tránh lũ). Thấy
chưng, gà, trứng, thịt để cúng ông cha, tổ kiến bò xuôi từ trên xuống, báo hiệu trời
tiên và 1 quả trứng cho thần bếp. có nắng hạn (kiến đi tìm nước).
