Page 269 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 269
269
Phêìn thûá hai: DÊN CÛ - DÊN TÖÅC
nhà mới có thể được tiến hành đồng thời từ từ xuống giường. Người chết được tắm
cùng với việc vừa lập xong nóc nhà hoặc bằng nước chè xanh, hoặc nước lá thơm
đúng với giờ đã chọn để vào nhà mới. và cạo trọc đầu. Theo họ, nếu để tóc dài,
Trước đó, gia chủ cần chọn một chỗ ở người chết sẽ thấy vướng víu, khó đi lại.
trong nhà, nơi định làm bếp nấu nướng Ở nhóm Dao Áo dài, con trai cắt tóc cho
đặt vào đó một đống củi có dựng thêm bố; còn ở nhóm Dao Đỏ, một người trong
kiềng để đun nước. Riêng các nhóm người bản sẽ làm việc này. Cắt tóc xong, người
Dao ở nhà sàn thì chỗ đặt bếp đã được nhà gói tóc bằng giấy bản và để trong rừng
chuẩn bị sẵn bằng kiềng hoặc ba hòn đá sâu. Người chết được mặc cả quần áo mới
để đun nấu, hôm vào nhà mới chỉ cần đặt lẫn quần áo cũ và mặc theo số lẻ (3 áo, 2
củi đợi giờ châm lửa. Chủ nhà chọn lấy quần). Đối với người Dao Đỏ, riêng bộ
hai hoặc bốn người ở trong làng, có thể quần áo mà người ốm mặc trước khi chết
lấy cả người ngoài làng bất kể đàn ông được mang theo để đặt trên mộ cùng với
hay đàn bà nhưng có cả con trai, con gái, cái chăn và một tấm vải trắng. Ngoài số
làm ăn phát đạt, gia đình hạnh phúc, có quần áo đã mặc cho người chết, số còn lại
uy tín trong họ hàng, làng xóm... Trong số và các đồ tư trang khác được để bên cạnh
người này, nhất thiết phải có một người phía đầu người quá cố. Tiếp đến, cho vào
mang mệnh hoả và một người mang miệng người chết một hào bạc trắng với
mệnh thuỷ. Khi đến giờ, mỗi người cầm ngụ ý phòng ngừa không cho “ma quỷ”
một bó đuốc châm lửa cháy đều và cùng về lấy xác và bắt hồn người chết đi. Cũng
nhau đốt vào đống củi đã được đặt sẵn tại có nơi, người ta giải thích rằng tập quán
bếp. Khi lửa cháy, mọi người vây quanh cho tiền bạc trắng vào miệng người chết
bếp, rót rượu chúc mừng gia chủ. Tiếp đó, là để người đó luôn chăm lo giữ tiền
chủ nhà làm lễ chuyển bàn thờ lên nhà của và không hại con cháu trong nhà và
mới. Bàn thờ này chỉ để thờ thần giữ nhà, người ngoài.
người Dao không thờ tổ tiên trong nhà vì Sau các thủ tục trên, gia đình trải chiếu
họ cho rằng khi bố mẹ chết, sau lễ cúng ở gian giữa nhà trước bàn thờ tổ tiên, rồi rải
làm chay, họ đã trở về với tổ tiên tam đại; một tấm vải trắng lên chiếu và đặt người
chỉ khi nào có công việc như đám cưới, chết theo hướng đầu quay vào phía trong,
đám chay, cấp sắc... thì gia đình mới cúng chân quay ra cửa chính. Khâu một túi vải
gọi tổ tiên trở về nhà. Sau lễ cúng lại mời trắng đủ đựng 3-5 ống gạo để người chết
tổ tiên về nơi ở của tổ tiên. gối đầu. Phía đầu người chết, thắp một cây
4- Phong tục, tập quán tang ma đèn và một nén hương; còn phía chân, đặt
Đám tang chia thành hai lễ: làm ma một cái mâm có con gà luộc, ba chén rượu
chôn cất người chết, và làm chay hay đưa và bát hương. Nếu bố (mẹ) chết, các con
hồn người chết về với tổ tiên. Hai lễ này có không phân biệt trai hay gái, mỗi người
thể làm liền nhau nhưng cũng có thể làm phải có một mảnh vải trắng phủ lên người
tách biệt. Những nhà nghèo thường làm bố (mẹ) từ ngực đến chân (phần vải phía
ma trước, chờ đến khi nào có điều kiện, chân cắt đi một mẩu nhỏ). Nếu các con ở
nhất là về vật chất thì mới làm chay. xa không về kịp vào ngày bố (mẹ) chết thì
Gia đình có bố hoặc mẹ ốm nặng sắp ngày hôm sau phải mang theo một con lợn
mất, con trai cả nâng nhẹ đầu bố (mẹ) lên 10-15 kg, 5-10 ống gạo, 5-10 chai rượu để
và chờ đến khi nào tắt thở hẳn thì mới đặt thầy cúng làm lễ trình báo bố (mẹ) biết.
