Page 354 - Tuyên Quang trong cách mạng tháng Tám

muốn nuốt chửng cả bã. Rau ăn cũng hạn chế vì tiền mua rau có ít mà rau xanh

ở miền rừng lúc này rất hiếm. Nước chấm thì lấy muối pha với nước rau luộc,
giả vờ là nước mắm. Anh em phải vào rừng xung quanh hái nhiều thứ rau rừng
bù vào mới tạm đủ thức ăn. Rau tàu bay, rau cải rừng đều có thể làm canh được
cả. Tất nhiên chỉ có món muối vừng thì tương đối ''thoải mái''.

Trong cơ quan rất bình đẳng, phân công nhau bất kể trên dưới mỗi người
đều phải nấu cơm một ngày. Vì lúc đó chưa có biên chế anh nuôi chuyên trách.
Đến lượt tôi, qua một vài phiên làm ''anh nuôi'' tôi ''sáng tạo'' ra một món ăn đặc
biệt. Tôi hái khế rừng ở gần nhà, chọn quả gần chín, rửa sạch, thái lát mỏng, trộn

với muối vừng, rau tía tô (cũng hái ở rừng) và thêm vào ít ớt chỉ thiên chín đỏ
(cũng của rừng). Trộn lên thành một món ''nộm'' thật hấp dẫn. Cạnh màu nâu
của vừng là màu vàng của khế, màu xanh của tía tô, xen với màu đỏ của ớt.
Ngửi thấy thơm phức. Ăn vào thì vừa ngậy, vừa đậm, vừa chua chua, cay cay,

ngòn ngọt. Ai cũng xuýt xoa khen ngon và đúng là bao nhiêu cơm cũng hết. Có
một điều, lúc ăn thì no căng, nhưng chỉ mấy tiếng sau là đã đói. Phần vì cả
lương thực lẫn thực phẩm đều quá ''nghèo calo'', phần vì tất cả đều đang sức ăn,
sức lớn rất chóng đói. Riêng tôi, cứ khoảng 10 giờ rưỡi sáng và đến lúc lên

giường đi ngủ là đã thấy đói cồn cào.
Đói và thiếu như vậy, nhưng chúng tôi không một ai, không lúc nào thấy
là khổ, vì tất cả đều đã chuẩn bị sẵn một tinh thần: "Sẽ còn đói hơn nữa, khổ hơn
nữa trong cuộc kháng chiến trường kỳ". Và lạ một điều, tất cả chúng tôi lúc nào

cũng vui, và nghĩ lại mới thấy trong cả cuộc đời hoạt động, những ngày tháng
này là thời kỳ chúng tôi được cười nhiều nhất.
Hơn năm chục năm qua, tôi đã về thành phố, đã đi nước ngoài, đã được ăn
nhiều món ngon, kể cả sơn hào, hải vị. Nhưng cho đến tận lúc viết mấy dòng hồi

ký này vẫn không sao quên được hương vị của món ''nộm'' ngày gian khổ ấy.

III- MỘT LẦN ĐI CÔNG TÁC HÀM YÊN ĐÁNG GHI NHỚ

Đầu 1949, tôi nhận nhiệm vụ làm việc với Huyện ủy Hàm Yên về công tác
cán bộ.
Tối hôm trước, tôi nghỉ ở nhà một đồng chí người Cao Lan ở Giếng Tanh,
Kim Thắng, Yên Sơn. Sáng hôm sau được chủ nhà đãi một bữa sắn luộc rồi tôi

lên đường. Quá Lang Quán một đoạn trên đường số 2 lên Hàm Yên thì bắt đầu
thấy đói. Đường còn dài, hàng quán dọc đường không có. Nhìn bên đường, phía
bên trái thấy có một vạt rừng toàn ổi. Nhìn kỹ thấy rất nhiều quả, phần lớn còn
xanh nhưng cũng lác đác có những quả hơi ương ương. Tôi sà vào và đi suốt dải

rừng đó, vừa đi vừa vít hái những quả ổi ương mà ăn. Có qua ''thực tiễn'' hái ổi
từ trên cây mới phát hiện một điều: Rất hay bị ổi đánh lừa. Đứng dưới nhìn lên
thấy hình như quả ổi đã chớm có màu vàng, tức là đã ương, nhưng lúc hái xuống

354