Page 315 - Tuyên Quang trong cách mạng tháng Tám

Không có nồi to để nấu, không có gạo, mà cũng không có gì có thể dùng làm

thức ăn. Hỏi mua, không một nhà nào bán. Dân ở đây, nhà nào có gì ăn của nhà
ấy, không mua của ai, và cũng không bán cho ai. Hỏi đến chợ, phải đi một ngày
đường mới đến. Thế là chúng tôi nhìn nhau, những tưởng phen này phải qua một
đêm ngủ nhịn. Rất may sau đó, một cán bộ xã đến chơi, đã giúp chúng tôi mượn

nồi, vay gạo, vay thêm một ít muối, và thế là xong được bữa cơm chiều.
Về mặc, chị em phụ nữ trong bộ phận chúng tôi nói chung chỉ "độc diễn" bộ
áo cánh nâu gụ và chiếc quần láng đen truyền thống, mùa đông thêm tấm áo kép
hoặc áo bông. Nam giới, khi ở nhà cũng như khi đi công tác, thường chỉ có bộ bà

ba nâu, nhưng để tiết kiệm vải, áo bà ba chỉ là áo cộc tay, quần bà ba chỉ là quần
lửng, dài quá đầu gối, mùa đông thêm chiếc áo trấn thủ, người nào may mắn lắm
có thêm chiếc blu-dông hoặc va-rơi thì được coi là rất sang trọng, hạnh phúc.
Phương tiện đi lại, cả cơ quan chỉ có vài con ngựa, một hai chiếc xe đạp,

chủ yếu để dùng cho thông tin liên lạc, còn khi đi công tác đều đi bộ, ngay cả Bộ
trưởng cũng đi bộ, trừ các trường hợp đi xa, ông mới dùng đến ngựa hoặc xe
đạp. Nhưng không ít lần thiếu các phương tiện ấy, ông vẫn phải đi bộ hàng mấy
ngày liền trong một chuyến đi và trong tất cả các chuyến đi, gần cũng như xa,

dù bằng phương tiện gì, ông đều tự mình mang lấy chiếc ba lô đầy ắp những tài
liệu, quần áo, chăn màn nặng trĩu, mà không bao giờ giao cho các nhân viên tùy
tùng chúng tôi mang giúp.
Tuy nhiên, ngoài các phương tiện quen thuộc nói trên, đôi khi Bộ trưởng

đi công tác xa, tuỳ tuyến đường thích hợp, còn sử dụng một số phương tiện khác
như: ô tô, xe hoả, xe goòng, thuyền, thậm chí có lần sử dụng cả bè nữa.
Ô tô, xe hoả chỉ được sử dụng trong thời gian đầu kháng chiến, khi các
tuyến đường bộ, đường sắt chưa bị phá huỷ theo chính sách tiêu thổ kháng

chiến. Xe goòng được sử dụng thích hợp trên tuyến đường sắt chuyên dùng
Đầm Hồng - Bản Thi ( thuộc tỉnh Tuyên Quang), nơi đặt cơ quan Ấn loát
chuyển từ Chinê - Cổ Nghĩa lên
Thuyền được sử dụng nhiều lần và lâu dài, chủ yếu trên tuyến sông Lô,

sông Gâm, từ Đầm Hồng qua Chiêm Hoá đến thị xã Tuyên Quang. Riêng bè chỉ
sử dụng một lần để chở máy in bạc sơ tán từ Chi nê - Cổ Nghĩa qua thị xã Hoà
Bình theo sông Đà tới Trung Hà, Phú Thọ, rồi Tuyên Quang, kết hợp cho Bộ
trưởng và chúng tôi trong chuyến di chuyển cơ quan từ Hòa Bình lên Việt Bắc.

Sinh hoạt văn hoá tinh thần rất nghèo nàn, sách báo rất ít, máy thu thanh
cả cơ quan chỉ có một chiếc, còn văn nghệ, điện ảnh thì lâu lâu mới có một đoàn
văn công, một đội chiếu bóng lưu động về phục vụ đồng bào địa phương, nhưng
thường là ở những địa điểm cách xa chúng tôi hàng chục cây số đường rừng,

muốn đi xem cũng khó.

315