Page 117 - Tuyên Quang trong cách mạng tháng Tám

mạnh của cách mạng, của Đảng. Đêm hôm ấy chúng tôi đang ngủ thì nghe mấy

tiếng súng nỏ, các đồng chí trong nhà cho biết đó là tiếng súng trừ gian, và đội
tự vệ của ta đã khử được hai tên Việt gian định mò vào làng do thám. Sáng hôm
sau chúng tôi đi xe kéo lên Chèm rồi từ đó đi đò dọc về phía Bắc Ninh. Lên đi
bộ về phía Từ Sơn, lần này đồng chí liên lạc đã chờ sẵn chúng tôi ở chỗ hẹn. Từ

đó chúng tôi đi về phía sông Cầu, qua một vườn dâu xanh mượt, lá cành che kín,
rồi xuống bãi sông có đò ngang chở sang bờ bên kia. Qua bờ cũng lại đi qua một
bãi dâu rộng xanh kín rồi mới lên đường. Bước lên đường thì không khí khác
hẳn: những nam nữ tự vệ bận áo quần đen, lưng đeo mã tấu, đi lại khẩn trương

và dẫn chúng tôi đến gốc cây đa to. Ở đó đã thấy nhiều người ngồi nghỉ chân,
chắc là chờ đợi liên lạc. Một nồi cơm to (chừng là nồi mười) đã chín, và bên
cạnh là một thùng canh bí rất to. Chúng tôi xúm xít ăn cơm và canh bí với muối
ớt mà ai nấy ăn rất ngon miệng. Tôi vừa ăn vừa nhìn ra xung quanh, thấy những

khẩu hiệu bằng phấn trắng trên các bảng gỗ ở các cổng đi vào từng nhà: "Việt
Nam độc lập", "Chính quyền nhân dân muôn năm"… Thì ra ở đây đã là khu Giải
phóng. Tôi mường tượng ngày xưa cha ông khởi nghĩa ở Lam Sơn, hay ở Đình
Khê có lẽ không khí cũng như thế này. Đó là lối liên tưởng lịch sử hơi văn

chương một chút của một cán bộ trí thức hoạt động ở Hà Nội lần đầu tiên tiếp
xúc với quần chúng cách mạng ở khu Giải phóng. Cùng đi đường với nhóm
chúng tôi có anh Trần Huy Liệu (lúc đó bí danh là anh Bút). Chân anh hơi yếu,
tôi phải dìu anh cho đến tận Tân Trào. Tôi có nghe nói nhiều đến anh, và anh

cũng đã đọc thơ tôi cho nên dọc đường hai anh em làm quen nhau rất mau và nói
chuyện nhiều về thời cuộc đã đành, về lịch sử, về văn chương nữa, làm quên nỗi
mệt đi đường. Chúng tôi đến Văn Lãng thì được tin Nhật đầu hàng, và ai nấy
đều cố gắng đi nhanh chân để chóng đến Tân Trào. Xế chiều ngày 14 tháng 8 thì

đoàn chúng tôi đến xã Tân Trào. Tinh thần rất phấn chấn, nghe các câu chuyện ở
khu Giải phóng càng náo nức. Cờ đỏ sao vàng thêu rất đẹp, không to lắm được
treo trên một cột tre cao, và vài ngọn cờ khác được treo trên cây đa Tân Trào.
Thấy trụ sở Việt Minh của xã (một cái lán nhỏ), chúng tôi cũng trầm trồ. Ngày

16 - 8 Quốc dân Đại hội do Tổng bộ Việt Minh triệu tập họp ở đình làng Tân
Trào. Ở ngoài nhìn vào, phía bên trái đình là một cuộc triển lãm nhỏ, có những
ảnh, báo treo trên cây, đó là các báo cách mạng như Việt Nam độc lập, như Cờ
giải phóng, và một số ảnh của Khu giải phóng. Phía bên phải ở trên sàn đình kê

những ghế dài bằng cây tre là nơi Quốc dân Đại hội họp. Có đại biểu ba miền
Bắc, Trung, Nam về dự. Anh Khuất Duy Tiến và tôi được cử làm Thư ký đoàn
của Đại hội. Mở đầu Đại hội, đồng chí Trường Chinh, Tổng bí thư của Đảng, đã
thay mặt Đảng đề ra chủ trương: nhân dân Việt Nam phải triệt để lợi dụng sự

thất bại của phát xít Nhật mà nổi dậy giành lấy chính quyền từ tay Nhật và bọn
bù nhìn tay sai của Nhật trước khi quân Đồng minh vào Đông Dương, và ta phải
đứng ở địa vị chủ nhân của nước nhà tiếp quân Đồng minh nếu họ vào tước vũ

117