Page 116 - Tuyên Quang trong cách mạng tháng Tám

1
QUỐC DÂN ĐẠI HỘI TÂN TRÀO

HUY CẬN
Nguyên đại biểu Quốc dân đại hội Tân Trào

Trước Cách mạng tháng Tám tôi hoạt động ở Hà Nội trong Việt Minh (từ
cuối 1941) và trong Đảng Dân chủ, được giao nhiệm vụ cùng một số đồng chí
khác vận động sinh viên và trí thức tham gia phong trào đánh Nhật đuổi Pháp.
Mùa hè 1945, phong trào cứu quốc ở Hà Nội rất sôi nổi. Sau khi bọn Nhật tổ

chức ra Chính phủ bù nhìn Trần Trọng Kim thì uy thế của Việt Minh càng lên
mạnh, có thể nói là trong tất cả các giới đồng bào Thủ đô rạo rực một tinh thần
cứu nước, tin tưởng chờ đợi những hành động quyết liệt và quyết định của Việt
Minh. Các tổ công tác của chúng tôi cũng trong đà ấy hăng say hoạt động, mở

rộng lưới tuyên truyền, tổ chức ngày càng nhiều trí thức và thanh niên vào Việt
Minh, mặc dù bọn hiến binh Nhật và bọn Việt gian tay sai của chúng (như nhóm
bọn "võ sĩ đạo" hay một nhóm sinh viên Đại Việt trong Tổng hội sinh viên)
hằng ngày lùng sục có khi bám riết những hoạt động của chúng tôi. Những

tháng ấy, tôi cũng như một số đồng chí khác thường không ngủ ở nhà, mà có khi
lên ngủ ở Nhật Tân, ở Chèm Vẽ, hoặc ở một khu phố khác, (lúc đó tôi ở 61
Hàng Bông). Trong không khí hoạt động sôi nổi và náo nức ấy thì cuối tháng 7 -
1945, tôi được Tổng bộ Việt Minh triệu tập đi họp Quốc dân Đại hội tại Tân

Trào (châu Tự Do, tỉnh Tuyên Quang). Tôi cùng một số đồng chí khác rời Hà
Nội vào một buổi chiều cuối tháng 7 oi bức, bận áo quần nâu, đội nón và xách
tay nải như một nông dân. Riêng tôi với nét mặt và dáng người thì rất giống một
đồng bào nông dân tỉnh Nghệ Tĩnh, cho nên anh em bảo tôi là ngụy trang rất đạt.

Chúng tôi thuê xích lô đạp qua cầu sông Cái. Đến giữa cầu xe cam nhông của
quân đội Nhật bóp còi inh ỏi, bác xích lô không thể đạp nhanh hơn được, bọn
lính Nhật xuống xe sừng sộ, đá túi bụi vào bác làm chúng tôi vừa tức, vừa chờn
(vì sợ lộ bí mật; cái giấy giới thiệu cuốn tròn như điếu thuốc lá dắt trong nón, thì

chúng tôi sẵn sàng búng cho nó bay xuống sông Hồng, hoặc cho cả nón bay
xuống sông nếu như bọn Nhật lục soát). Nhưng đến chỗ rẽ xích lô của chúng tôi
dạt vào một bên, và bọn Nhật phóng xe đi thẳng. Sang đến Từ Sơn, chúng tôi
chờ mãi người liên lạc ở chỗ hẹn nhưng không gặp. Trời gần tối chúng tôi đành

quay về Hà Nội, rất hồi hộp và lên xe điện đi thẳng vào Hà Đông, tất nhiên là
không thể về nhà. Vào Hà Đông chúng tôi đi thẳng về làng Vạn Phúc và được
đồng chí liên lạc đưa về nhà anh Trọng (sau này anh Trọng đã hy sinh ở Nam bộ
trong chuyến Nam tiến đầu tiên). Ở Vạn Phúc thì rất yên tâm, vì đó là một cơ sở

1 In trong cuốn Quốc dân đại hội Tân Trào, Sđd

116