Page 261 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 261
261
Phêìn thûá hai: DÊN CÛ - DÊN TÖÅC
hại. Ma có nhiều loại và ở xung quanh con Người Dao Quần trắng thì tùy theo dòng
người, chỗ nào cũng có nhưng không phải họ mà để bàn thờ khác nhau. Lễ vật cúng
ma nào cũng làm hại người, gia súc hoặc tùy thuộc từng gia đình, có thể cúng bằng
hoa màu. thịt lợn, gà, vịt... Lễ vật ở từng lễ cúng tổ
Tầng thứ tư là tầng ở trong lòng đất, có tiên cũng khác nhau, lễ cúng năm mới có
Diêm Vương cai quản. gà chân vàng, trứng luộc, bánh mật, cơm,
Theo người Dao, Ngọc Hoàng cai quản rượu, hương; rằm tháng giêng có một con
tất cả trời và đất; bên cạnh Ngọc Hoàng có gà cho thần nhà, ma tổ tiên và một con gà
Phật, dưới Phật có các thánh Thủy Nguyên, hoặc quả trứng cho thần bếp, một con gà
Linh Bảo, Đạo Đức; còn dưới các vị này có cho thánh Tam Nguyên, Tam Bảo hoặc
Tam Thanh, Tam Bảo, Tam Nguyên. Dưới Tam Thanh; tết Thanh minh thường cúng
nữa là các vị thần, thánh lớn nhỏ thường xôi màu xanh, đỏ, vàng, trắng hay còn gọi
được thờ cúng trong nhà như tổ tiên như là xôi ngũ sắc và gà; tết rằm tháng bảy thì
Bàn vương, thần Bếp, thần trông coi gia cúng bánh chưng dài hay còn gọi là bánh
súc... và các vị thần thánh được thờ cúng gù, thịt gà, thịt lợn...; tết Cơm mới thì cúng
ngoài nhà như Thổ công, Thổ địa, ma gà, cơm mới.
Sông, ma Suối... Người cúng tổ tiên thường là chủ nhà,
2- Thờ cúng tổ tiên nếu không biết cúng thì nhờ anh em hoặc
- Người Dao cúng tổ tiên là những thầy cúng đến giúp. Phụ nữ không bao giờ
người đã khuất trong bốn đời vào các ngày được phép cúng tổ tiên. Người Dao Quần
năm mới, tết rằm tháng giêng, tết mùng 2 trắng cũng cúng tổ tiên vào lúc lúa bắt đầu
tháng 2, tết Thanh minh mùng 3 tháng 3, chín và khi thu hoạch xong, trong đám
tết rằm tháng 7 và tết mùng 9 tháng 9 là cưới, cấp sắc, hoặc lên nhà mới.
tết cơm mới. - Thờ Bàn Vương: Cả cộng đồng người
Bên cạnh việc thờ cúng tổ tiên, người Dao đều thờ ông tổ là Bàn Vương, song
Dao còn thờ thần nhà, thần bếp. Ở người không có bàn thờ riêng. Việc cúng Bàn
Dao Quần trắng, mỗi gia đình đều có một Vương vài năm tổ chức một lần, cũng có
vị thần che chở và phù hộ, như họ Lê có khi cả đời người mới làm một lần. Một số
thần “Lôi tổ quảng sinh” tức là ma nhà; ngành Dao có tục khi gia đình cúng phải
các họ Tướng, Đặng, Lý, Bàn có thần nhà là thịt tất cả các con vật nuôi trong nhà, nếu
“Bắc phủ lãnh công”; họ Chu thờ ma nhà là muốn để làm giống phải mang sang nhà
“Đầu châu thái bảo”; họ Nguyễn thờ thần hàng xóm gửi trước. Những con lợn cúng
nhà là “Quan âm và Đại thánh”; và thần Bàn Vương, dùng trong lễ cấp sắc, tết nhảy
bếp của tất cả mọi nhà là “Ngũ tổ vương”. phải nuôi riêng, khi bắt đầu nuôi phải báo
Bàn thờ tổ tiên đặt ở gian giữa nhà, tùy cho tổ tiên biết và không được mổ thịt, bán
từng nhóm người Dao mà nơi đặt cũng hay dùng vào việc khác.
khác nhau: người Dao Thanh y, Dao Đỏ 3- Thờ cúng cộng đồng, làng bản
thường đặt bàn thờ ở gian giữa, giáp bức Ở mỗi làng người Dao đều có miếu
vách hậu. Người Dao Quần chẹt, Dao Tiền thờ Thành hoàng - người có công lập ra
thường làm một bàn thờ bằng tủ gỗ có ba làng. Người Dao Quần trắng cúng miếu
ngăn và dán tranh ảnh ở trong để thờ cúng một năm bốn lần vào các ngày mùng 2
tổ tiên và thần thánh; họ thường để bàn tháng 2, mùng 6 tháng 6, mùng 9 tháng 9 và
thờ ở bên góc trái theo hướng nhìn ra cửa. ngày 25 tháng 12. Khi đi cúng miếu này, các
