Page 258 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 258
258 ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG
hoa văn, quần. Mũ của các thầy cúng có thứ nhất về bên phải gồm ba gian dành
hình lưỡi long, hình các vì tinh tú. cho nam giới. Phần nhà thứ hai về bên trái
Trẻ em trai cũng như gái từ ba, bốn gồm hai gian, chủ yếu dành cho phụ nữ.
tuổi trở lên ăn vận như người lớn, đội mũ Gian kề với gian giữa, giáp đố hậu có chạn
vải được thêu, ghép vải rất công phu. bát và bàn để dụng cụ làm bếp. Bếp chính
Hiện nay, ở nông thôn Tuyên Quang, đặt ở gian này để làm bữa ăn hằng ngày.
phụ nữ người Dao lứa tuổi trung niên Còn có bếp phụ ở đầu hồi để đắp bếp lò
trở lên vẫn mặc trang phục truyền thống. nấu cám lợn, để đồ dùng gia đình...
Nam giới, thanh niên chỉ mặc vào các dịp Nhà nửa sàn nửa đất: Cột ngoãm bằng
lễ hội, đám cưới..., còn ngày thường họ gỗ nhỏ, vách thưng bằng phên nứa, mái
mặc Âu phục. Trẻ em hầu hết mặc như trẻ lợp nứa hoặc lá cọ; thường thấp, nhỏ, làm
em người Kinh, chỉ còn giữ lại chiếc địu và theo thế đất chứ không san nền nên có
mũ truyền thống. phần nền đất và phần sàn tre, nứa. Phần
sàn này có thể ở phía trước hoặc hai bên
7. Nhà ở sườn nhà, thường là nơi đặt bếp, phơi đồ,
Người Dao ở ba loại nhà khác nhau: ngồi đan lát... Cửa vào nhà ở đầu hồi, phía
nhà sàn, nhà nửa sàn nửa đất và nhà đất. có nền đất; nhà thường có ba gian, bố trí
Nhóm Dao Quần trắng, Dao Áo dài ở nhà tương tự như nhà đất.
sàn; nhóm Dao Cóc mùn, Dao Cóc ngáng, Ngày nay, người Dao chủ yếu ở nhà
Dao Ô gang ở nhà nửa sàn nửa đất; nhóm đất. Nhà cửa khang trang, vững chắc hơn,
Dao Tiền, Dao Thanh y, Dao Quần chẹt, chuồng nuôi gia súc, gia cầm được làm
Dao Đỏ ở nhà đất. xa nhà, xung quanh nhà đã có vườn rau,
Cách bố trí mặt bằng trong nhà của các trồng cây ăn quả...
ngành Dao khác nhau. Nhà sàn của nhóm
Dao Quần Trắng và Dao Áo dài rộng rãi, 8. Ẩm thực
vững chắc, kê cột đá, rộng ba hoặc năm Trước kia, người Dao ăn nhiều loại
gian, mái lá cọ. Gian giữa là nơi đặt bàn lương thực khác nhau như gạo, ngô, sắn
thờ tổ tiên, phía trước bàn thờ là chỗ ngủ và cả củ nâu, củ mài vào thời gian giáp hạt
của ông chủ nhà. Nhà chia dọc theo cột cái hoặc mất mùa. Ngày nay, nguồn lương
thành hai bên, phía có đặt bàn thờ là gian thực chủ yếu là gạo tẻ và gạo nếp. Gạo tẻ
trên chỉ dành cho nam giới, còn nửa dưới được sử dụng trong hầu hết các bữa ăn
dành cho nữ giới. Nhà đông con, còn cơi thường ngày. Gạo nếp để đồ xôi và làm
nới xuống gian bếp để làm nơi nghỉ cho bánh để ăn chơi hoặc ăn vào các dịp lễ, tết.
vợ chồng, các con. Gầm sàn trước kia là Ngày thường, bữa ăn có cơm, canh,
chuồng nuôi gia cầm, gia súc, để dụng cụ thức ăn mặn (cá, đậu, trứng...); một ngày
sản xuất... ăn ba bữa, bữa sáng và bữa tối là hai bữa
Nhà đất phổ biến là ba hoặc năm gian. chính. Người Dao ít ăn rau luộc, các loại
Các kiểu vì kèo phổ biến hơn cả là bốn cột rau cải, cà chua, đu đủ, măng, bí mướp...
cái hoặc hai cột ở hai bên cột cái. Nhà được thường được đem nấu canh; các loại rau
bao quanh bằng vách nứa hoặc bằng ván như bò khai, rau lang, lá non của cây
mỏng. Mái lợp cỏ tranh hoặc máng vầu. sắn, rau dớn... được xào. Ngày lễ, tết có
Nhà chia thành hai phần bởi hai đoạn đố nhiều món chế biến từ thịt lợn, thịt gà, cá...
ngắn ngăn nhà theo chiều ngang. Phần Ngoài món luộc, thịt gà, lợn, dê thường
