Page 260 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 260
260 ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG
mỗi thế hệ. Người Dao Áo dài có sáu tên tộc. Bên cạnh trưởng làng, mỗi làng còn có
đệm là Kim, Kinh, Diện, Đạo, Huyền, Vân. những người già rất am hiểu phong tục, tập
Nhóm Dao Quần chẹt họ Triệu Mốc có hệ quán, nghi lễ tín ngưỡng và có uy tín cao.
thống tên đệm là tám cấp bậc khác nhau Trong làng nếu có việc khó giải quyết thì
như: Quý, Hữu, Duyên, Kim, Phúc, Tiến, trưởng làng đến hỏi và xin ý kiến của các
Văn, Sinh. Ở các nhóm người Dao khác già làng trước khi quyết định. Ở mỗi làng
cũng vậy, tên đệm để phân biệt cành trên, đều có chung một vị thần cai quản; có miếu
cành dưới của cùng một dòng họ. Ngoài thờ riêng để thực hiện các nghi lễ chung.
hệ thống tên đệm này, đến khi nam giới
xây dựng gia đình hay cấp sắc, lại dùng IV- VĂN HÓA TINH THẦN
một tên đệm khác, là hệ thống tên đệm âm 1. Tín ngưỡng, tôn giáo
được đặt và dùng trong lễ cấp sắc.
Mỗi dòng họ lại có những kiêng kỵ 1- Quan niệm về tôn giáo, tín ngưỡng
riêng. Bếp lửa là nơi rất quan trọng và Người Dao cho rằng “vạn vật hữu linh”
linh thiêng đối với người Dao, vì thế kiêng nên có câu: “Mây gió, mưa nắng đều có
không được bước qua bếp, không được gõ thần; đất có thổ công, sông có hà bá”. Theo
vào kiềng vì sợ làm động, thần bếp sẽ nổi họ, vũ trụ chia làm bốn tầng: cao nhất là
giận và trừng phạt làm cho ốm đau. tầng trời, tầng thứ hai là tầng ở giữa trời
Mỗi dòng họ có một ông trưởng họ và đất, tầng thứ ba là mặt đất, tầng thứ tư
vốn là con trai trưởng của ngành trưởng. trong lòng đất.
Trưởng họ chỉ đạo những việc chung của Tầng trời có ông mặt trời là vị thần
dòng họ liên quan đến tín ngưỡng, tôn lớn nhất, có Ngọc hoàng Thượng Đế cai
giáo, cưới xin, ma chay, làm nhà mới, đặc quản tất cả các thần thánh, ma quỷ, các
biệt trong lễ cấp sắc và cúng chữa bệnh. loại sinh vật khác, kể cả con người. Giúp
Trưởng họ còn giải quyết các tranh chấp, việc cho thần Mặt trời có thần Mây, Mưa,
mâu thuẫn giữa các thành viên trong dòng Sấm, Chớp, các vì sao... Người Dao còn
họ mình với người họ khác hoặc với cộng có lệ thờ cúng thần Nông để cầu mưa gió
đồng xung quanh. Sự thống nhất về mặt thuận hòa, lúa, ngô tươi tốt. Trên trời còn
xã hội của dòng họ còn thể hiện cả trong có Nam Tào và Bắc Đẩu cũng là những vị
cư trú: Trước kia, mỗi dòng họ cư trú trong tướng của các vì sao.
phạm vi một làng hoặc một xóm của làng. Tầng thứ hai là không trung ở giữa
Mỗi dòng họ có lễ giỗ tổ riêng để tưởng tầng trời và tầng đất.
nhớ tổ tiên và ghi tên âm của các thành Tầng thứ ba là mặt đất, tầng của thế
viên nam đã mất vào gia phả. giới con người có nhiều thần và ma. Ở
tầng này có các thần Thổ công, Thổ địa,
3. Làng bản thần Thành hoàng làng, thần Lúa gạo, thần
Mỗi làng của người Dao có địa vực Sông, thần Núi,... Ngoài các vị thần còn có
cư trú, canh tác riêng. Một số làng còn có ma quỷ. Trong thế giới ma quỷ có tổ tiên,
khu rừng cấm riêng. Làng có trưởng làng, các thần linh và cả các ma quỷ độc ác,...
thường là người trưởng họ trong dòng họ Con người phải biết thờ cúng và làm các
lớn nhất của làng, có uy tín, giỏi làm ăn, có thủ tục, nghi lễ cũng như các phép thuật
khả năng chỉ đạo dân làng và đặc biệt phải để cầu hồn, cầu mong các ma lành (ma tổ
hiểu bản sắc văn hóa truyền thống dân tiên) phù hộ hoặc phòng trừ các loại ma ác
