Page 992 - DIA CHI TUYEN QUANG
P. 992
Từ điển Tuyên Quang 993
2338. TỨ PHỦ Phủ Địa trạch (cầu cho nhà cửa
Bốn cõi theo quan niệm của yên ổn, lợn, gà, trâu, ngựa, bò,
phần lớn các dân tộc thiểu số ở gia súc, gia cầm khỏe mạnh, cúng
đông bắc Việt Nam và người Việt cầu vào cuối năm); Phủ Nam Tào,
theo tín ngưỡng thờ Mẫu ở đồng Bắc Đẩu (cầu con trai, con gái).
bằng Bắc Bộ. Bốn cõi đó là Thiên, 2339. TỨ QUẬN
Địa, Thủy, Nhạc.
Hệ tầng, thành tạo trong kỷ
Thiên phủ là cõi trời, do Ngọc Ordovic thế thượng - kỷ Sylur,
Hoàng đứng đầu. Địa phủ là cõi được mô tả và xác lập khi lập bản đồ
đất, do Diêm Vương cai quản. địa chất tỷ lệ 1:50.000 (năm 1997).
Thủy phủ do Long vương trông Đá của hệ tầng Tứ Quận lộ ra ở
coi. Nhạc phủ có Sơn thần hay phía đông bắc của đứt gãy sông
Bạch hổ quản lý. Lô; khối lớn của hệ tầng Tứ Quận
có ở phía đông nam huyện Hàm
Người Việt theo tín ngưỡng thờ Yên gồm xã Thái Hòa (bao quanh
Mẫu quan niệm: Thiên phủ do là đá của hệ tầng Đắc Ninh) và
chúa Liễu Hạnh cai quản thay xã Đức Ninh. Mở rộng về phía tây
Ngọc Hoàng. Địa phủ có Mẫu bắc huyện Yên Sơn đá lộ ra ở các
Địa thay Diêm Vương. Thủy xã: Tứ Quận, Chiêu Yên, Xuân
phủ có Mẫu Thoải thay Long Vân, Phúc Ninh, Thắng Quận,
Vương. Nhạc phủ có Mẫu Nhạc Tân Long; xã Tràng Đà thuộc
hay Thượng Ngàn công chúa cai thành phố Tuyên Quang.
quản. Tứ phủ có nguồn gốc từ Theo thứ tự địa tầng từ dưới
Tam phủ, cuối thế kỷ XVI bổ sung lên, hệ tầng Tứ Quận gồm 2 tập:
thêm Mẫu Liễu Hạnh. tập 1 được đặc trưng bởi quarzit
Ở Tuyên Quang, người Cao Lan (đá biến chất), quartzit sericit xen
quan niệm Tứ phủ là Đấng tối các lớp mỏng, sericit - thạch anh,
cao soi xét, phù hộ cho con người. thấu kính đá phiến thạch anh
Đồng bào coi Tứ phủ là: Phủ Tinh sericit, đá vôi; tập 2 đặc trưng bởi
(cầu mạnh khỏe, cầu vào đầu đá phiến thạch anh sericit, thấu
năm); Phủ Nông liên quan đến kính quartzit, đá phiến sét vôi
nghi lễ nông nghiệp (cầu lúa gạo, chứa hóa thạch và đá vôi.
được mùa ngô lúa, mùa màng ở Ranh giới trên của hệ tầng
ruộng, nương; cấy xong thì cầu); Tứ Quận có quan hệ chỉnh hợp
