Page 188 - DIA CHI TUYEN QUANG
P. 188
Từ điển Tuyên Quang 189
đường rãnh hở, cho một viên bi 399. CHỮA BỆNH KHÔNG
sắt vào trong và úp 2 nửa bán DÙNG THUỐC
cầu lại rồi hàn kín. Chuông nhỏ Một trong những phương pháp
được buộc thành chùm gồm nhiều chữa bệnh của y học cổ truyền.
chiếc cộng lại, khi sử dụng cầm Chữa bệnh không dùng thuốc
chùm chuông nhỏ lắc theo nhịp, phổ biến là: trúc châm, cứu, ôn
chùm chuông sẽ phát ra nhiều châm, bấm huyệt, xoa bóp, đánh
âm thanh hay. Chuông nhỏ được cảm, tắm suối nước nóng, v.v..
dùng trong hát then (một chùm
từ 2 đến 3 chiếc); trong sinh hoạt Trúc châm là dùng thân nứa
tâm linh của người Tày (một già vót nhọn, ngâm nước sôi
chùm khoảng từ 50 đến 70 chiếc); rồi châm lên huyệt vị để trị các
bệnh thấp khớp, đau đầu, chân
người Mông dùng trang trí buộc
vào đầu con ngựa, khi ngựa phi tay tê nhức, v.v.. Về sau, “trúc
châm” được thay thế bằng kim
tạo ra tiếng nhạc.
châm kim loại. Cứu là phương
398. CHỮ NÔM TÀY thức dùng các điếu ngải, hơ lên
Loại chữ viết riêng của người các huyệt vị để trị phong hàn,
Tày, được sử dụng từ lâu đời tê thấp, cảm mạo, hoặc vê bột lá
trong cộng đồng dân tộc Tày ở các ngải thành các mồi cứu đặt lên
tỉnh vùng Đông Bắc. Chữ nôm huyệt vị rồi đốt nóng. Ôn châm
Tày được hình thành trên cơ sở là cách châm kim vào huyệt vị
chữ Hán. rồi buộc mồi ngải vào đốc kim
và đốt, nhiệt sẽ truyền theo kim
Mặc dù không có tài liệu về vào huyệt vị giúp tiêu trừ bệnh
thời điểm ra đời của loại chữ này, lý nhanh. Hiện nay, châm cứu
song trước năm 1945 hầu như kết hợp với điện châm, từ châm...
toàn bộ văn tự của người Tày ở Bấm huyệt, xoa bóp trừ bệnh đau
Tuyên Quang đều được viết bằng lưng, nhức mỏi cơ khớp. Bên cạnh
chữ nôm Tày: truyện, thơ, bài đó, còn có các liệu pháp khác như:
cúng, tài liệu ghi chép về ruộng thích huyết, giác hơi, cạo gió, bắt
đất, văn quan làng, gia phả, văn xá, v.v.. Ngoài ra, người dân còn
bia... Hiện nay, Bảo tàng tỉnh dùng bạc, có nơi dùng loại đá
Tuyên Quang đang lưu giữ hàng đặc biệt để đánh cảm hoặc tắm
trăm cuốn sách chữ nôm Tày. suối nước nóng giúp điều hòa khí
