Page 340 - Tuyên Quang trong cách mạng tháng Tám

dạy một số giờ về sửa chữa máy bay. Điều này tôi đã ghi rõ trong bản tự chuyện

nằm trong hồ sơ của Cục cán bộ.
Cầm quyết định của trên, tôi tìm về Ban nghiên cứu không quân đang
đóng ở Ngòi Liễm ở tả ngạn sông Lô, thuộc xã Hữu Lộc, huyện Sơn Dương
(Tuyên Quang). Đối diện bên kia sông là xã Hữu Thổ, huyện Đoan Hùng (Phú

Thọ). Đấy là địa điểm Ban đã đóng quân những ngày đầu. Anh em chúng tôi về
từ nhiều đơn vị, nhưng gặp nhau tay bắt mặt mừng. Tôi dành thời gian để tìm
hiểu và được các anh về trước kể lại tỉ mỉ tình hình từ những bước khởi đầu.
Sau cách mạng Tháng Tám, vua Bảo Đại thoái vị và được mời ra Hà Nội

làm cố vấn cho Chính phủ ta. Trong tài sản mà triều đình Huế phải chuyển giao
cho chính quyền cách mạng có hai chiếc máy bay: một chiếc Tiger Moth 2 tầng
cánh, 2 chỗ ngồi thân bọc vải, 1 đông cơ do hãng De Hailland chế tạo. Máy bay
này khá an toàn tuy tốc độ chậm, có thể hạ cánh trên sân bay dã chiến ngắn và

hẹp, thậm chí cả trên đồng cỏ. Trong chiến tranh thế giới thứ 2, không quân Anh
đã dùng để tập lái, quan sát liên lạc. Chiếc thứ hai là Morane Saunier do Pháp
chế tạo: thân kim loại, 1 động cơ, 1 tầng cánh, 2 chỗ ngồi. Đây là loại máy bay
thể thao, có thể nhào lộn. Hai máy bay này Bảo Đại vẫn dùng riêng để đi lại và

giải trí. Ông ta đề nghị Chính phủ nên đưa máy bay ra Hà Nội sử dụng. Lãnh
đạo ta chấp nhận đề nghị của "cố vấn" với ý định sẽ thành lập một câu lạc bộ
hàng không, cho thành viên ta tiếp cận dần với ngành hàng không. Điều nay rất
có lợi cho quốc phòng như kinh nghiệm của thế giới, mặt khác cũng là chiếu cố

cho Bảo Đại có cơ sở giải trí lành mạnh.
Anh Tạ Quang Bửu (lúc đó là Thủ trưởng của Bộ Quốc phòng) chỉ đạo về
việc đưa máy bay ra, và giao cho anh Phan Phác Cục trưởng Quân huấn tổ chức
thực hiện. Anh Phác khi đó là một trong số người Việt Nam hiếm hoi biết chút ít

về lái máy bay khi phục vụ trong quân đội Pháp.
Hai máy bay được tháo cánh, bí mật chở bằng xe lửa ra Bắc và tạm cất ở
sân bay Tông vì Bạch Mai và Gia Lâm có quân tàu đóng giữ. Máy bay đến Tông
an toàn vào tháng 1-1946, đi theo có một tổ bảo dưỡng do bác Đống làm tổ

trưởng. Khi chuẩn bị để lắp lại, thì quân Pháp gây hấn ở Nam Bộ nên hoãn lại để
xem xét tình hình. Sau hiệp định 6/3 và tạm ước 14/9/1946, thực dân Pháp lộ rõ
âm mưu trở lại xâm lược nước ta. Bảo Đại chuồn ra nước ngoài, đất nước
chuyển vào trạng thái chuẩn bị chiến tranh, rồi kháng chiến toàn quốc bùng nổ.

Trong những ngày đầu kháng chiến có ý kiến đề nghị sử dụng các máy
bay ném đạn cối xuống trận địa quân Pháp đang bao vây ở thị xã Nam Định,
nhưng trên không đồng ý và chỉ thị phải chuyển đi cất giấu vào nơi an toàn trên
Việt Bắc.

340