Page 427 - TQ - Thu do khu giai phong trong CMT8

những dải đất đồng bằng thấp ở phía nam. Nét đặc trưng độc
đáo về tự nhiên của Tuyên Quang được thể hiện trong bài
phú Phong cảnh (Đại Đồng) bằng quốc âm của Nguyễn Hàng:
"Xem chừng, được khí thiêng liêng... phong cảnh này thực đã
nên danh" . Sách Đại Nam nhất thống chí gọi đây "là miền
1
thượng du xứ bắc Kỳ" .
2
Địa hình Tuyên Quang khá phức tạp, bị chia cắt bởi nhiều
dãy núi cao và sông suối, đặc biệt ở phía bắc của tỉnh. Phía nam

địa hình thấp dần, có nhiều đồi núi thấp và thung lũng chạy
dọc theo các con sông.
Khí hậu Tuyên Quang: "Mùa hè và mùa thu thường mưa
nhiều. Mùa đông và mùa xuân thường âm u, mỗi khi mưa lâu

tiếp đến ngày nắng, thì khí nóng khác thường; đến tiết sương
giá thường có gió rét, tháng 3 và tháng 9 khí nóng nung
nấu,..." . Sách Đồng Khánh dư địa chí chép cụ thể hơn: "Các
3
tháng mùa đông rét đậm, nhiều lam chướng, mù núi dày đặc,
hằng ngày phải đến giờ Thìn mới tan sương hửng nắng. Hai
châu huyện Hàm Yên, Thu Châu lam chướng có phần nhẹ hơn.

Các huyện thượng du Vĩnh Điện, Để Định, Vị Xuyên, Chiêm
Hóa, Vĩnh Tuy, Lục Yên đều thuộc vùng lam chướng nặng nề,
nhất là vào tháng 3 và tháng 9" .
4
Tuyên Quang là vùng đất giàu truyền thống lịch sử, văn
hóa, nằm ở vị trí chiến lược quan trọng của Tổ quốc, "mặt ngoài
khống chế tỉnh Vân Nam,... đấy là phên dậu của trung châu,

________________
1. Lê Quý Đôn: Kiến văn tiểu lục, Nxb. Văn hóa - Thông tin, Hà Nội,
2007, tr.416-417.
2, 3. Quốc sử quán triều Nguyễn: Đại Nam nhất thống chí (quyển
XXIII: tỉnh Tuyên Quang), Nxb. Thuận Hóa, 2006, t.4, tr.397.
4. Đồng Khánh dư địa chí, Nxb. Thế giới, Hà Nội, 2003, t.1, tr.854.

429