Page 1419 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 1419
Phêìn thûá baãy: LÛÚÅC CHÑ THAÂNH PHÖË TUYÏN QUANG... 1419
I- ĐỊA LÝ Sơn Dương với ba huyện Yên Sơn (Tuyên
Quang), Đoan Hùng, Phù Ninh (Phú Thọ).
Huyện Sơn Dương nằm ở phía nam
tỉnh Tuyên Quang; có vị trí địa lý từ 21 30’ Sông Phó Đáy chảy trong nội địa theo
0
đến 21 50’ vĩ bắc, từ 105 15’ đến 105 35’ hướng bắc - nam, qua 12 xã, thị trấn, từ xã
0
0
0
kinh đông. Phía bắc giáp huyện Yên Sơn; Trung Yên đến xã Ninh Lai. Ngoài ra, còn
phía nam và phía tây nam giáp 3 huyện những suối, ngòi: suối Lê (Minh Thanh),
ngòi Thia (Tân Trào), ngòi Xoan (Thượng
Đoan Hùng, Phù Ninh (Phú Thọ), Lập Ấm), ngòi Lẹm... Đây là những nguồn
Thạch (Vĩnh Phúc); phía đông giáp 2 nước quan trọng, tác động lớn đến đời
huyện Đại Từ, Định Hoá (Thái Nguyên). sống và sản xuất của nhân dân trong vùng.
Từ tỉnh về trụ sở Ủy ban nhân dân huyện Nhiệt độ trung bình hằng năm là
là 30 km, đi theo Quốc lộ 37 (Tuyên Quang - 22,8 c, lượng mưa trung bình hằng năm là
0
Thái Nguyên). 1.627 mm. Tuy ít bị ảnh hưởng trực tiếp
Địa hình Sơn Dương khá phức tạp. của những cơn bão lớn nhưng Sơn Dương
Rừng núi chiếm 3/4 diện tích toàn huyện lại hay có gió lốc, mưa đá và lũ quét.
và chi phối điều kiện tự nhiên bởi bốn dãy Sự đa dạng về địa hình đã đem lại cho
núi lớn: hai dãy núi Hồng và Tam Đảo Sơn Dương sự phong phú về các loại động,
(phía đông bắc) theo hướng bắc - nam tạo thực vật. Trước đây, trên địa bàn huyện có
thành ranh giới giữa Sơn Dương và tỉnh nhiều loại gỗ quý như đinh, lim, sến, táu;
Thái Nguyên. Dãy núi Sáng (phía nam) các cây dược liệu có giá trị như ba kích,
chạy từ đông sang tây là ranh giới giữa thiên niên kiện, trầm hương, sa nhân...;
Sơn Dương và tỉnh Vĩnh Phúc. Dãy núi các loại muông thú quý như hươu, gấu,
Bầu Lịch theo hướng đông nam - tây bắc trăn, tắc kè, lợn rừng... Những khoáng sản
kéo dài từ Sơn Nam đến Đông Thọ chia như: thiếc, đồng, chì, cao lanh... đã được
huyện thành hai khu vực có điều kiện tự phát hiện và khai thác. Thổ nhưỡng khá
nhiên tương đối khác biệt. Phía bắc mang màu mỡ, thích hợp với việc phát triển các
đậm nét địa hình miền núi với nhiều núi loại cây lương thực như lúa, ngô, khoai,
đá, núi đất cao hiểm trở, xen kẽ các thung sắn... và một số cây lâm nghiệp, công
lũng nhỏ. Phía nam chủ yếu là núi đất, địa nghiệp có giá trị kinh tế cao như chè, mía,
hình mang dáng dấp của vùng thượng du. lạc, đỗ tương...
Huyện có tổng diện tích đất tự nhiên Với địa thế ba bề núi non hiểm trở,
là 78.863 ha; trong đó: đất nông nghiệp lại có đường bộ nối liền với thị xã Tuyên
19.577 ha, chiếm 24,80%; đất lâm nghiệp Quang, Thái Nguyên, Vĩnh Yên và đường
39.681 ha, chiếm 50,27%; các loại đất khác thuỷ xuyên suốt về trung du, đồng bằng,
19.605 ha, chiếm 24,93%. Sơn Dương vừa có khả năng phát triển
Sơn Dương có nhiều sông, suối, ngòi kinh tế hàng hoá, vừa có đủ các yếu tố
với độ dốc vừa phải, hướng chảy khá tập cần thiết của một căn cứ địa chiến lược, cơ
trung, đều đổ dồn về sông Lô, sông Phó động khi có chiến tranh.
Đáy. Lớn nhất là sông Lô, chảy qua 8 xã Sơn Dương cũng bị lũ lụt gây hậu quả
từ Vĩnh Lợi đến Lâm Xuyên, phân cách lớn vào năm 1971 và 2000; hạn hán vào
