Page 1459 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 1459
Phêìn thûá baãy: LÛÚÅC CHÑ THAÂNH PHÖË TUYÏN QUANG... 1459
một trong những trận thua đau của chúng triển rầm rộ. Các cơ sở cách mạng được
ở Bắc Kỳ. hình thành nối liền từ Ao Búc (Thanh La,
Sau khi chiếm được Tuyên Quang, huyện Sơn Dương) đến Trung Sơn, Kim
thực dân Pháp xây dựng bộ máy cai trị Quan, Hùng Lợi, Trung Minh, Công Đa,
ở Yên Sơn, đứng đầu là tri phủ, tiếp đến Trung Trực, Kiến Thiết (huyện Yên Sơn)
là chánh tổng, lý trưởng, hương, hào và phát triển xuống vùng hạ huyện.
trưởng... Về quân sự, chúng xây dựng một Sau khi Nhật đảo chính Pháp (ngày
hệ thống các tổng đoàn, lính cơ, những 9-3-1945), phong trào cách mạng ở Yên
trại lính khố đỏ, khố xanh, lê dương... Sơn đã chuyển sang thành cao trào ở
đóng ở huyện lỵ và các đồn bốt án ngữ các nhiều nơi. Đồng bào vùng cao bức địch
tuyến đường quan trọng như đồn Thành rút khỏi thành Cóc và truy kích chúng.
Coóc (xã Hùng Lợi), đồn Phúc Ninh, đồn Tháng 4-1945, công - nông trong đồn điền
Mỹ Lâm... Tăng cường thực hiện các thủ Raphanh đã nổi dậy phá đồn điền lấy thóc
đoạn “chia để trị”, “ngu dân”... với việc gạo, trâu bò và bắt giam tên chủ người
du nhập các tệ nạn xã hội, đặt ra hàng loạt Pháp. Nông dân ở xã Thắng Quân, soi
các thứ thuế vô lý để bóc lột nhân dân ta, Sính và soi Hồng Lương quyết liệt chống
cướp hàng ngàn hécta đất để lập ra các đồn địa chủ. Ngày 12-5-1945, châu Hồng Thái
điền: Đờmôngbada, Raphanh, Panachê, ra đời, bao gồm các xã ở tả ngạn sông Lô
Ký Tuyết, Phán Thược...; độc chiếm rừng, và sông Gâm (thuộc hai tổng Bình Ca và
khai thác lâm, thổ sản, triệt hạ nguồn sống Kim Quan). Ngày 15-5-1945, phủ Toàn
của đồng bào dân tộc thiểu số. Thắng được thành lập, trong đó có một số
Tháng 6-1937, cơ sở cách mạng bắt đầu xã thuộc Yên Sơn: Thắng Quân, Tứ Quận,
được gây dựng trên địa bàn thị xã. Các tổ Chiêu Yên, Xuân Vân, Trung Trực... Ngày
chức quần chúng được thành lập đóng vai 18-5-1945, phủ Quyết Thắng ra đời, trong
trò nòng cốt cho phong trào cách mạng ở đó có một số xã thuộc huyện Yên Sơn: Mỹ
phủ lỵ Yên Sơn và các vùng xung quanh. Lâm, Phú Lâm, Kim Thắng, Vĩnh Phú,
Hàng loạt cuộc đấu tranh của công nhân Hoàng Khai, Lưỡng Vượng, An Tường,
mỏ than đã diễn ra đòi tăng lương, giảm Hưng Thành, Ỷ La, Trung Môn, Chân Sơn.
giờ làm, chống đánh đập, cúp phạt... Ngày 10-4-1945, châu Khánh Thiện ra đời,
Ngày 20-3-1940, Chi bộ Mỏ Than được trong đó có một số xã thuộc huyện Yên
thành lập, tiếp đến là Ban Cán sự đảng Sơn: Lực Hành, Quý Quân, Kiến Thiết.
Tuyên Quang ra đời. Cuối năm 1941, các Không khí khởi nghĩa vũ trang sôi nổi,
đồng chí Nguyễn Cao Đàm, Nguyên Minh khẩn trương trong toàn huyện.
đã đặt những mầm mống đầu tiên của Việt Ngày 17-8-1945, nhân dân Yên Sơn
Minh tại xã Trung Sơn, huyện Yên Sơn. cùng nhân dân thị xã tập trung lực lượng
Giữa năm 1942, phong trào Việt Minh ở giành chính quyền tại tỉnh lỵ Tuyên Quang
huyện phát triển mạnh mẽ, Hội Cứu quốc và huyện Yên Sơn thắng lợi.
được tổ chức ở khắp nơi, Ban Việt Minh 2. Năm 1946, Ủy ban hành chính
được thành lập ở các xã Trung Sơn, Trung huyện Yên Sơn đã chính thức được bầu
Minh, Hùng Lợi... Các đội vũ trang của ra do đồng chí Lương Đại Đức làm Chủ
quần chúng được thành lập, trợ lực cho tịch. Tháng 2-1947, Chi bộ Đảng Cộng sản
phong trào đấu tranh chính trị đang phát đầu tiên ở Yên Sơn được thành lập, đồng
